Blog

Όσιος Ηλίας ο Νέος, Ο Οδυσσέας του μεσαίωνα που κοιμήθηκε στην Θεσσαλονίκη

Ο Όσιος Ηλίας ο Νέος ήταν Ελληνοσικελός και γεννήθηκε στην Ένη της Σικελίας το 823.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακό είναι ότι έλαβε το χάρισμα της προφητείας σε ηλικία 8 ετών. Ο Ιωάννης, όπως ήταν το βαπτιστικό του όνομα, προειδοποιούσε τον κόσμο για την έκβαση των γεγονότων τα οποία βρίσκονταν σε εξέλιξη ή προέβλεπε τι θα συνέβαινε.

Οι κάτοικοι του Ταυρομενίου όταν τους ζήτησε ο άγιος να μετανοήσουν γιατί η πόλη τους θα καταλαμβανόταν (902), για δεύτερη φορά μετά από πολιορκία τον χλεύασαν, αλλά λίγο μετά είδαν να επαληθεύονται τα λόγιά του.

Η ζωή του ήταν ιδιαίτερα περιπετειώδης με πάρα πολλά ταξείδια κατά τα οποία συνέβησαν πλήθος γεγονότων. Ο ίδιος αιχμαλωτίστηκε δύο φορές τόσο στην Σικελία όσο και ενώ ταξίδευε προς Αφρική.

Την πρώτη φορά που είχε αιχμαλωτιστεί απελευθερώθηκε από τον βυζαντινό στόλο, ενώ την δεύτερη πουλήθηκε σε χριστιανούς. Ο δεύτερος κύριός του τον εκτίμησε για τις ικανότητές του και τον κατέστησε οικονόμο του σπιτιού του.

Μετά, όμως, από συκοφαντία της «ακόλαστης συζύγου» του ότι της επιτέθηκε, όχι μόνον εξέπεσε της εμπιστοσύνης του αφεντικού του, αλλά και τον υπέβαλαν και σε σκληρά βασανιστήρια και τον φυλάκισαν. Με τον τρόπο αυτό έλαβε και το στεφάνι του μάρτυρα. Πάντως, λίγο μετά αποδείχθηκε ότι ο Ιωάννης ήταν αθώος.

Ο άγιος υπέστη και άλλες φυλακίσεις τόσο από Σαρακηνούς ως «εισηγητής νέας θρησκείας» όσο και ως κατάσκοπος από βυζαντινό αξιωματούχο. Ο άγιος, όμως, πάντα απελευθερωνόταν θαυματουργικώς! Στην πρώτη περίπτωση είχε καταδικαστεί και σε θάνατο! Ας δούμε τον λόγο.

Ο άγιος μετά την κακοποίησή του από το αφεντικό του εξαγόρασε την ελευθερία του και πήγε στην Παλαιστίνη για να γίνει μοναχός. Την περίοδο αυτή έλαβε και το χάρισμα της θαυματουργίας. Το πλήθος των θαυμάτων που έκανε εντυπωσίασε και τους μωαμεθανούς από τους οποίους πολλοί μεταστράφηκαν στον χριστιανισμό και βαπτίστηκαν κρυφά.

Όταν έγινε γνωστό στους άρχοντες των Σαρακηνών τον φυλάκισαν και διέταξαν την θανάτωσή του.

Μετά την απελευθέρωσή του που, όπως είπαμε έγινε θαυματουργικώς, και ύστερα από πρόσκληση του πατριάρχη Ιεροσολύμων Ηλιά του γ’ πήγε στα Ιεροσόλυμα. Από τον πατριάρχη Ιεροσολύμων έλαβε και το μοναχικό σχήμα. Μετά από την επίσκεψη στα προσκυνήματα της περιοχής κατέληξε στην μονή της Αγίας Αικατερίνας του Σινά όπου ασκήθηκε και μυήθηκε στον μοναστικό τρόπο ζωής.

Από το Σινά πήγε στην Αλεξάνδρεια στην οποία πραγματοποίησε πολλές θεραπείες αρρώστων και δαιμονιζομένων. Για να αποφύγει την δόξα και τις τιμές από τις ιάσεις αυτές αποφάσισε να πάει στην Περσία για να προσκυνήσει τα λείψανα και τον τόπο που αγωνίστηκαν οι Τρεις παίδες και ο Προφήτης Δανιήλ.

Λόγω, όμως, πολεμικών συγκρούσεων πήγε στην Αντιόχεια της Συρίας. Εκεί, κατόπιν θείου οράματος έλαβε εντολή να επιστρέψει στην πατρίδα του για να δημιουργήσει μοναστήρι σε κάποιον τόπο που του υποδείχτηκε. Καθοδόν, μάλιστα, βάφτισε 20 Σαρακηνούς!

Οι περιπέτειες της ιδιαίτερης αυτής μορφής των μεσαιωνικών χρόνων είναι συνδεδεμένες και με τον τον νυν ελλαδικό χώρο.

Το 880/881 μετά την προφητεία του για την πρώτη κατάληψη του Ταυρομενίου κατέφυγε στην Πελοπόννησο μαζί με τον μαθητή του, μοναχό Δανιήλ. Οι δυο τους ασκήτευσαν σε μια σπηλιά στην Σπάρτη σιμά σε μια εκκλησία των Αγίων Αναργύρων. Η περιοχή δέχτηκε τις ευεργεσίες του με την πραγματοποίηση πλήθους θαυμάτων στους κατοίκους της.

Από την Σπάρτη πήγε στο Βουθρωτό της Ηπείρου και μετά στην Κέρκυρα. Ακολούθως, βρέθηκε στην Καλαβρία, όπου δημιούργησε στο Ρήγιο το μοναστήρι για το οποίο έλαβε εντολή. Σύντομα η μονή προσέλκυσε πλήθος μοναχών, ενώ ο Άγιος Ηλίας προσέφερε στους ανθρώπους της περιοχής τους καρπούς της οσιακής ζωής του με τα πλούσια πνευματικά χαρίσματα με τα οποία ήταν κατάφορτος.

Ο άγιος επισκέφτηκε και την Ρώμη και έγινε δεκτός με τιμές από τον Πάπα, ενώ το 888 ξαναπήγε στην Πελοπόννησο, όπου έμεινε για ένα διάστημα στην Πάτρα.

Αργότερα και ενώ οι αραβικές επιθέσεις στην περιοχή συνεχίζονταν με πολιορκίες, καταλήψεις και αιχμαλωτισμό κατοίκων, ο άγιος σε μία περίπτωση έδωσε οδηγίες στον βυζαντινό ναύαρχο Μιχαήλ για το πώς θα έπρεπε να δράσει για να νικήσει τον αραβικό στόλο. Και πράγματι ο Μιχαήλ άκουσε τις οδηγίες που του έδωσε ο άγιος και έτσι νίκησε τον αραβικό στόλο και απελευθέρωσε αρκετούς κατοίκους του Ρηγίου οι οποίοι είχαν αιχμαλωτιστεί.

Πώς, όμως, ο Άγιος Ηλίας ο Νέος συνδέεται με την Θεσσαλονίκη;

Η φήμη του αγίου ο οποίος προσέφερε τόσα πολλά στους κατοίκους της περιοχής που γεννήθηκε στα δύσκολα χρόνια των επιδρομών έφτασε και μέχρι την βασιλεύουσα και στα αυτιά του αυτοκράτορα Λέοντος του Στ’ ο οποίος τον προσκάλεσε στην Κωνσταντινούπολη.

Ο άγιος που βρισκόταν τότε σε μεγάλη ηλικία δέχτηκε την πρόσκληση, αλλά προείπε ότι δεν θα κατάφερνε ποτέ να φτάσει μέχρι εκεί. Όταν ο άγιος έφτασε στην Ναύπακτο έμαθε ότι αραβικός στόλος έχει εκδράμει κατά της Κωνσταντινούπολης. Ο ίδιος, όμως, είπε πως στα μισά του Ελλήσποντου ο στόλος θα γυρίσει πίσω και θα κατευθυνθεί προς την Θεσσαλονίκη την οποία θα καταλάβει. Πράγμα που έγινε!

Ο Άγιος όταν έφτασε στην Θεσσαλονίκης κατέλυσε στον ναό των Αγίων Αποστόλων. Την δεύτερη ημέρα ζήτησε να τον πάνε στην εκκλησία του πολιούχου της πόλης Αγίου Δημητρίου.

Μπροστά στο σκήνωμα του Αγίου Δημητρίου του Μυροβλύτη προφήτεψε την άλωση της πόλης του.

Όταν έφτασε εξασθενημένος στον τόπο όπου κατέλυσε, αφού έδωσε τις τελευταίες συμβουλές του στον υποτακτικό του Δανιήλ του ζήτησε η σορός του να μεταφερθεί στο μοναστήρι του και όχι στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Άγιος Ηλία κοιμήθηκε στις 17 Αυγούστου του 903 και στην κηδεία του παρέστη όλη η πόλη, όπως και ο στρατηγός της Θεσσαλονίκης. Η ταφή του έγινε στο ναό του Αγίου Γεωργίου και έμεινε εκεί για δέκα μήνες.

Κάποια στιγμή όταν άνοιξαν τον τάφο για να προσκυνήσει το ιερό λείψανο του αγίου ο πατρίκιος και συγκλητικός Βάρδας αυτό βρέθηκε ακέραιο και μυρόβλυζε.

Το ιερό σκήνωμα τοποθετήθηκε τότε σε σαρκοφάγο, κατόπιν διαταγής του Βάρδα, και όταν ο αυτοκράτορας διέταξε να το μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη ο υπεύθυνος για την μεταφορά το μετέφερε στο μοναστήρι του αγίου στο Ρήγιο, όπως ήταν η επιθυμία του.

Ο Άγιος Ηλίας συνέχισε να προσφέρει και πάλιν τις αγαθές και φιλάνθρωπες υπηρεσίες του μέσω του ιερού του λειψάνου σε όσους ζητούσαν την βοήθειά του και έτσι δεν σταμάτησε να θαυματουργεί ποτέ.

Αλλά και ο ίδιος ο αυτοκράτορας Λέοντας ο Στ’ δεν οργίστηκε για την άρνηση της εκτέλεσης της διαταγής του, για την μεταφορά του ιερού του σκηνώματος στην Κωνσταντινούπολη, και πρόσφερε ακίνητη περιουσία στην μονή του.

Η μνήμη του αγίου τιμάται στις 17 Αυγούστου.

Κείμενο: Στ.Κ.

Πληροφορίες: Από το βιβλίο το «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης», τόμος β’, του Κέντρου Αγιολογικών Μελετών Θεσσαλονίκης, της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, έκδοση Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης. Το σχετικό λήμμα υπογράφει ο Συμεών Πασχαλίδης.