Blog

Ορέστης Ταφραλή: Όταν η Θεσσαλονίκη φιλοξένησε έναν διάσημο ξένο!

Η Θεσσαλονίκη κατά τους  μετά Χριστόν αιώνες

Οι απαρχές του Χριστιανισμού

Το 54 μ.Χ. η Θεσσαλονίκη φιλοξένησε ένα διάσημο ξένο: τον απόστολο Παύλο, τον οποίο συνόδευαν ο Σίλας, ο Τιμόθεος, ίσως δε και ο Λουκάς. Το περιβάλλον, στο οποίο ο άγιος απόστολος ήρθε να κηρύξει τη νέα πίστη, δεν ήταν ούτε καλό ούτε κακό. Για τους Έλληνες της εποχής εκείνης η χριστιανική διδασκαλία παρουσίαζε ενδιαφέρον μάλλον διανοητικό. 

Έβλεπαν σ’ αυτή ένα θέμα για συζήτηση, για κοινωνικό πειραματισμό, για ρητορική. Άνθρωποι μορφωμένοι ή περίεργοι πήγαιναν ευχαρίστως στις συγκεντρώσεις, όπου γινόταν συζήτηση πάνω στις χριστιανικές ιδέες. Αλλά δεν εσκέπτοντο καθόλου να υποταχθούν στην ηθική τους πειθαρχία, στους αυστηρούς καννες και προ πάντων δεν εσκέπτοντο να υιοθετήσουν με ενθουσιασμό τα αυστηρά ήθη, τις νέες θρησκευτικές τάσεις.

Καθόλου εκπληκτικό λοιπόν που ο απόστολος Παύλος έγινε δεκτός με ψυχρότητα στη Θεσσαλονίκη. Κι όμως πέτυχε στην αποστολή του. 

«Τον πληθυσμό, στον οποίο απευθυνόταν, αποτελούσαν φιλόπονοι εργάτες. Ο Παύλος μπήκε στο πνεύμα τους, τους κήρυξε την τάξη, την εργασία, την καλή συμπεριφορά απέναντι στους ειδωλολάτρες. Πρόσθεσε στα μαθήματά του ολόκληρη σειρά νέων διδαγμάτων: την οικονομία, την επιμέλεια στη δουλειά, την τιμή του βιοτέχνη, που θεμελιώνεται πάνω στην άνεση και στην ανεξαρτησία. Με μια αντιθεση που δεν πρέπει πια να μας εκπλήσσει, τους αποκάλυψε συγχρόνως τα πιο παράδοξα μυστήρια της Αποκαλύψεως, όπως τα εφαντάζοντο. Η εκκλησία της Θεσσαλονίκης έγινε υπόδειγμα, που ο Παύλος ευχαρίστως ανέφερε και η καλή της φήμη απλώθηκε παντού σαν άρωμα πνευματικής οικοδομής» (E. Renan).

Οι πρώτες συνάξεις έγιναν στο σπίτι κάποιου Ιάσονα. Τα μέλη της νέας ένωσης ήταν Ιουδαίοι και Έλληνες. Με εξαίρεση κάποιες προσωπικότητες, κυρίως μεγάλες φιλάνθρωπες κυρίες, οι περισσότεροι ήταν, όπως είδαμε, άνθρωποι χαμηλής κοινωνικής στάθμης. 

Μεταξύ των προϊσταμένων της Εκκλησίας, εκτός από τον Ιάσονα «αναφέρονται ο Γάιος, ο Αρίσταρχος και ο Σεκούνδος. Ο Αρίσταρχος είχε κάνει περιτομή».

«Αυτό που είχε συμβεί είκοσι φορές, συνέβη και στη Θεσσαλονίκη: οι δυσαρεστημένοι Ιουδαίοι προκάλεσαν ταραχές. Συγκρότη σανμια ομάδα από αργόσχολους, από αλήτες, απ’ εκείνους τους κάθε είδους μωρόπιστους, που στις αρχαίες πόλεις περνούσαν τη μέρα και τη νύχτα τους κάτω από τις κιονοστοιχίες των βασιλικών στοών, έτοιμοι να κάμουν φασαρία για όποιον τους πλήρωνε. Όλοι μαζί πήγαν να επιτεθούν στο σπίτι του Ιάσονα. Φωνάζοντας ζήτησαν τον Παύλο και το Σίλα. Επειδή δεν τους βρήκαν, οι οχλαγωγοί έδεσαν τον Ιάσονα και μαζί του μερικούς πιστούς και τους οδήγησαν στους πολιτάρχες. Ακούγοντο οι πλέον συγκεχυμένες φωνές: ‘οι επαναστάτες είναι μέσα στην πόλη’, έλεγαν οι μεν, ‘ο Ιάσονας τους δέχτηκε σπίτι του». ‘Όλοι αυτοί’, έλεγαν άλλοι, ‘έχουν ξεσηκωθεί εναντίον των διαταγμάτων του αυτοκράτορα. ‘Έχουν ένα βασιλιά που τον λένε Ιησού’ έλεγε τρίτος. 

Η ταραχή ήταν μεγάλη κι οι πολιτάρχες φοβήθηκαν. Ανάγκασαν τον Ιάσονα και τους πιστούς, που είχαν συλληφθεί μαζί του, να δώσουν εγγύηση και τους απέλυσαν. Την επόμενη νύχτα οι αδελφοί οδήγησαν τον Παύλο και το Σίλα έξω από την πόλη και φρόντισαν να οδηγηθούν στη Βερρόη (σήμερα Βέροια Καρά-Βέροια). Οι προσβολές των Ιουδαίων εναντίον της μικρής Εκκλησίας συνεχίστηκαν, με αποτέλεσμα να τη συσπειρώσουν».

Την άνοιξη του 54 μ.Χ. ο Σίλας και ο Τιμόθεος έστειλαν ειδήσεις στον απόστολο Παύλο, που βρισκόταν στην Αθήνα – και λίγο αργότερα στην Κόρινθο – για την κοινότητα της Θεσσαλονίκης.

Ο απόστολος Παύλος απάντησε από την Κόρινθο με τις δύο περί φημες προς Θεσσαλονικείς επιστολές του, στις οποίες τους δηλώνει ότι του είναι ιδιαίτερα αγαπητοί. Τους θυμίζει τις στενοχώριες που πέρασαν εξ αιτίας των Ιουδαίων, τον πρώτο καιρό του κηρύγματος του Ευαγγελίου. Οι στενοχώριες αυτές δεν σταμάτησαν. Πρέπει να μάθουν να τις αντέχουν με πραότητα. Πολύ ευτυχισμένος ο Παύλος συγχαίρει τους Θεσσαλονικείς του για τη συμπεριφορά και τη στάση τους: είναι περήφανος γι’ αυτούς. Τους απασχολεί πολύ η προσεχής έλευση του Κυρίου: ο απόστολος απαντά στις ερωτήσεις τους και προσπαθεί να τους ηρεμήσει. Παρά την αντίθεση των ιουδαϊζόντων και την αδιαφορία της μεγάλης μάζας του λαού, ο σπόρος που έριξε ο Απόστολος Παύλος έδωσε καρπούς. Η χριστιανική πίστη διαδόθηκε σιγά-σιγά ανάμεσα στο πλήθος και η επιτυχία της αύξανε. Ήταν προορισμένη να αντικαταστήσει κατά τους επόμενους αιώνες τη λατρεία των θεών των εθνικών.

Απόσπασμα από το βιβλίο του ελληνορουμάνου βυζαντινολόγου Ορέστη Ταφραλή η «Θεσσαλονίκη από τις απαρχές έως τον ΙΔ’ αιώνα», των εκδόσεων Τροχαλία. Μετάφαση Αγγελική Νικολοπούλου. Πρόλογος, γενική επιμέλεια Α. Γ. Κ. Σαββίδης.

Επιμέλεια: Στ.Κ.