Blog

Ο Άγιος Δημήτριος και η «δεύτερη Θεσσαλονίκη στην ρωσική χώρα»!

Απόσπασμα από το βιβλίο του αείμνηστου καθηγητή Αντώνιου-Αιμίλιου Ταχιάου «Βυζάντιο και Ρωσία» των εκδόσεων University Studio Press.

Άγιος Δημήτριος και Άγιοι Μπορίς και Γκλεμπ

Όπως έχει ήδη αναφερθεί, η Θεσσαλονίκη κατέστη γνωστή στην Ρωσία χάρη στις πληροφορίες περί Κυρίλλου και Μεθοδίου, οι οποίοι προέρχονταν από αυτή την πόλη, και περί των οποίων γίνεται λόγος στο «Χρονικό των παρωχημένων χρόνων». Πάντως από μεταγενέστερες μνείες αυτής της πόλης, όπως παραδείγματος χάριν, στη «Διήγηση περί των αγίων μαρτύρων Μπορίς και Γκλεμπ», οι οποίοι δέχθηκαν μαρτυρικό θάνατο το έτος 1015, βλέπουμε ότι στα μάτια των Ρώσων η Θεσσαλονίκη εμφανιζόταν ως σπουδαιότατο πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο. 

Στο τέλος της «Διήγησης» ο συγγραφέας παραθέτει «Εγκωμιαστικό λόγο» προς τιμήν των αγίων μαρτύρων, στον οποίον λέει ότι οι άγιοι προστατεύουν την πόλη τους και προβαίνει σε παραλληλισμό με τον άγιο Δημήτριο της Θεσσαλονίκης: 

«Διότι εσείς είστε ουράνιοι άνθρωποι, επίγειοι άγγελοι, στύλοι και στερέωμα της χώρας μας. Έτσι αγωνιστήκατε και βοηθήσατε την πατρίδα σας, όπως και ο μέγας Δημήτριος είπε για την πατρίδα του: ‘Εάν ήμουν μαζί του, όσο έχαιραν, τότε θα πεθάνω μαζί τους όταν χαθούν’. Αλλ’ όμως αυτός ο μέγας Δημήτριος για μία μόνο πόλη μιλούσε έτσι, εσείς όμως όχι για μία πόλη, ούτε για δύο αλλά μεριμνάτε και προσεύχεστε για ολόκληρη την χώρα της Ρωσίας».

Στο τέλος ο συντάκτης του κειμένου αποκαλεί ευλογημένο τον ίδιο τον ναό και την νέα πόλη του Κιέβου, το Βίσγκοροντ (Vyshgοrοd = Άνω Πόλη), όπου αναπαύονται και τα λείψανα των δύο αυτών μαρτύρων. 

Γι’ αυτήν την πόλη, στην οποία εγκαταστάθηκε ο Γιαροσλάβ ο Σοφός, ο συγγραφέας λέει: «[είναι αληθινά] και υψηλή, πάνω από όλες τις ρωσικές πόλεις και ύψιστη πόλη, η οποία έχει μέσα της θησαυρό που δεν τον φθάνει όλος ο κόσμος. Σωστά, αληθινά ονομάστηκε Άνω Πόλη· είναι υψηλή και πανύψηλη από όλες τις πόλεις. Αναδείχθηκε δεύτερη Θεσσαλονίκη στην ρωσική χώρα…».

Εδώ βλέπουμε μία αξιοπρόσεκτη σύγκριση της «δεύτερης Θεσσαλονίκης», την οποία επικαλείται ο συγγραφέας της «Διήγησης», ο οποίος περιγράφει την Άνω Πόλη του Κιέβου, γεγονός που δηλώνει ότι οι γνώσεις για την σπουδαιότητα της Θεσσαλονίκης ήταν σε υψηλό επίπεδο για την μορφωμένη ρωσική κοινωνία των αρχών του 11ου αιώνα. 

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι οι άγιοι μάρτυρες Μπορίς και Γκλεμπ, ως προστάτες της μεγάλης ρωσικής πόλης, δεν συγκρίνονται στην διήγηση με κανέναν άλλο άγιο του χριστιανικού κόσμου, αλλά συγκεκριμένως με τον άγιο Δημήτριο, τον προστάτη της πόλης Θεσσαλονίκης.

Εδώ η βυζαντινή πόλη πολύ σωστά κατονομάζεται φημισμένη, δοθέντος ότι στο βυζαντινό κράτος παρουσιάζεται δεύτερη σε σπουδαιότητα μετά την Κωνσταντινούπολη και μάλιστα αποκαλείται «συμβασιλεύουσα». 

Έτσι λοιπόν στον παραλληλισμό Θεσσαλονίκης και Βίσγκοροντ βλέπουμε όχι μόνο αναγνώριση της Θεσσαλονίκης ως πόλης μεγάλης σπουδαιότητας, αλλά συγχρόνως και ιδιαίτερο σεβασμό προς την πόλη Βίσγκοροντ.

Επιμέλεια: Στ.Κ.