Blog

Ν.Γ. Πεντζίκης, Ζωή Καρέλλη: Για την Πλατυτέρα της Αγίας Σοφίας Θεσσαλονίκης

 

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης

Μπείτε στον Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας στη Θεσσαλονίκη…

Στ’ ανοιχτά του Θρακικού Πέλαγου τα βουνά που φαίνονται μακριά φέρουν τα ονόματα Ψαριό στην νήσο Θάσο, που είχε ενστερνιστεί τη σοφία της Παλλάδος. Στ’ ανατολικά πέρατα, όπου τιμήθηκαν τα μη έχοντα γνώση του υμεναίου κορίτσια στη Σαμοθράκη, το υπερήφανο όρος λέγεται Σάος, από την ίδια ρίζα με το σώζω, και σήμερα αποκαλείται Φεγγάρι. 

Αδίσταχτα η Εκκλησία, προς διευκόλυνση του πληρώματός της, παρομοίασε προς τον δίσκο της παμφαούς Σελήνης, που αντανακλά του Ήλιου το φως στη νύχτα της ζωής, Παρθένο Μητέρα του Θεού.

Μπείτε στον Ιερό Ναό της του Θεού Σοφίας στη Θεσσαλονίκη, για να δείτε, η προς Ουρανόν Πύλη, με ποια καλλονή παραμυθίας, επένδυσε τον αρχικώς υπό των εικονοκλαστών τοποθετημένο στην ίδια θέση γυμνωμένο Σταυρό.

Το πρόσωπο της Μητέρας του Λόγου δεν είναι παρά μια στάμνα, ένα αγγείο πήλινο, σαν αυτά που τα σταυρεπίγραφα λαϊκά σπίτια των χωριών μας βάνουν ακόμα σήμερα στα παράθυρα, για να ‘χουν δροσερό νερό να ξεδιψούν και να ποτίζουν τα άνθη. 

Η στάμνα όμως του Υπεραγίου Προσώπου, αν και αναστραμμένη, δεν έχασε ούτε στάλα από τη δροσιά του παρθενικού κάλλους. 

Το νερό μέσα της έγινε Φως που, των θυρών κεκλεισμένων, φανερώθηκε χρυσός θησαυρός, Παιδίον νέον και προ αιώνων Θεός, βρεφοκρατούμενος στην αγκάλη εκείνης, που πάνω από τη δυτική είσοδο εικονίζεται, στην Αγία της Κοίμηση, βρέφος σπαργανωμένο, στην αγκάλη του Κυρίου του Φωτός Χριστού, εις ον πρέπει πάσα δόξα, τιμή και προσκύνηση.

Απόσπασμα από το πεζογράφημα του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη (1908-1993) «Προσπάθεια εντόπισης της βυζαντινής τέχνης στο σήμερα», όπως δημοσιεύεται στο βιβλίο του «Ανδρέας Δημακούδης και άλλες μαρτυρίες χαμού και δεύτερης πανοπλίας» των εκδόσεων ΑΣΕ.

 

Ζωή Καρέλλη

Θαυμάζοντας την Πλατυτέρα στην Χρυσή Κόγχη της Αγίας Σοφίας, στη Θεσσαλονίκη

Καθώς έφευγα, ύστερα

σκεφτόμουνα εκείνους που όταν θα έρθουν,

θα σ’ αγνοούν Παρθένε

και θα δέχονται ξένοι

την επιβολή της θείας εμορφιάς Σου.

Κάποτε αυστηρή, σχεδόν επιτιμητική

κι’ άλλες φορές ενδοτική, Συ,

η γνωρίζουσα τη σημασία της ανθρώπινης

αδυναμίας, του πόνου,

η μεσιτεύουσα.

Θάρθουν εκείνοι

που το νόημα της δόξας Σου

και της αγνοίας Σου το μυστικό,

στη γνώση τους, θα το παραμελούν.

Στο βλέμμα, στη λαλιά,

στο κράτημα της κεφαλής,

στου σώματός των την υπερηφάνεια,

θα επιμένουμε στης αλλαγής τη σημασία.

Δε θάχουν καταλάβει ακόμα το χάρισμα

της προσφυγής, στην ωραιότητα της παρθενίας

της ζωής. Θα Σε κοιτάζουν

Κόρη απειρόγαμη του θαύματος επί της γης,

δίχως να συλλαμβάνουνε την ένδοξή Σου βασιλεία.

Θάρθουν εκείνοι που αγωνιζόμενοι,

θα περιγράψουν πάλι διαφορετική,

την αναλλοίωτή Σου καλλονή,

την διαφορά απ’ τη μοναδική Μορφή Σου.

Πρώτη δημοσίευση «Χριστιανικόν Συμπόσιον» εκδόσεις Ι.Δ. Κολλάρου 1969.