Blog

Άγιος Πορφύριος ο εκ Θεσσαλονίκης, Εδραίωσε τον χριστιανισμό στην Γάζα!

Ο Άγιος Πορφύριος γεννήθηκε το 348 στην Θεσσαλονίκη και προερχόταν από επίσημη και πολύ πλούσια οικογένεια της πόλης. Νεαρός ακόμη εγκατέλειψε από θείο έρωτα την γενέτειρά του και αφού επιβιβάστηκε σε πλοίο έφτασε στην Αίγυπτο!

Στην περιοχή αυτή, τότε, ανθούσε ο μοναχισμός και ο Πορφύριος ήθελε να ζήσει την ζωή αυτή. Δύσκολη και τραχιά η μοναχική ζωή στις ερήμους της Αιγύπτου, αλλά ο θείος έρωτας συνεπήρε τον νεαρό Πορφύριο και τίποτε δεν τον κρατούσε στην κοσμική ζωή. Έτσι, εγκατέλειψε για πάντα την Θεσσαλονίκη, τους γονείς του και τους ανήλικους αδελφούς του για να ακολουθήσει της καρδιάς του την φλόγα και δεν επέστρεψε ποτέ στην πόλη.

Γι’ αυτό, και όπως γράφει ο βιογράφος του διάκονος Μάρκος, μόλις έφτασε στην Αίγυπτο «όρμησε προς τη Σκήτη». Με τέτοια ορμή «εξακοντίστηκε» από την Θεσσαλονίκη στην Αίγυπτο! Και πράγματι σε λίγες μέρες αξιώθηκε και του μοναχικού σχήματος.

Μετά από πέντε χρόνια στην έρημο, άλλος θείος έρως τον κατέλαβε, όπως γράφει ο διάκονος Μάρκος, και πεθύμησε να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους. Από θείο έρωτα σε θείο έρωτα ήταν όλη του ζωή και έτσι προχωρούσε. Αυτό φάνηκε και όταν μετά την επίσκεψή του στα Ιεροσόλυμα παρέμεινε στην περιοχή, όπου έζησε σε μια σπηλιά κοντά στον Ιορδάνη ποταμό.

Εκεί από τις κακουχίες αρρώστησε, πιθανόν από κίρρωση ήπατος, αλλά ο ίδιος δεν σταμάτησε να επισκέπτεται τα άγια προσκυνήματα στηριγμένος στο ραβδί του.

Έτσι, θα γνωρίσει και τον μοναχό Μάρκο, μετέπειτα διάκονο και βιογράφο του ο οποίος προσφέρθηκε, κάποια στιγμή, να τον βοηθήσει να ανέβει μερικά σκαλοπάτια. Ο άγιος αρνήθηκε ευγενικά λέγοντάς του: «δεν είναι δίκαιο εγώ που πηγαίνω να ζητήσω συγχώρηση για τις αμαρτίες μου, να στηρίζομαι στα χέρια κάποιου άλλου. Γι’ αυτό άφησέ με, αδελφέ, να δει ο Θεός τον κόπο μου για να με ελεήσει και εμένα κατά την ανείπωτη ευσπλαχνία του».

 

Το ταξείδι του μοναχού Μάρκου στην Θεσσαλονίκη

Ο Άγιος Πορφύριος φανέρωνε, έτσι, τον θείο ερωτικό οίστρο ο οποίος τον διακατείχε και ήταν συνδεδεμένος με την ταπείνωση. Διαβάζουμε στον βίο του: «Βάδιζε λοιπόν και άκουε τα θεία λόγια, κολλώντας κυριολεκτικά το αυτί του στους διδασκάλους, και αφού λάβαινε την θεία κοινωνία της μυστικής τραπέζης, επέστρεφε στο κελλί του. Ήταν φανερό τι ζωή έκανε. Γιατί τόσο πολύ περιφρονούσε την πάθησή του, ώστε να νομίζει ότι η αρρώστια ανήκε σε ξένο σώμα, γιατί η ελπίδα του προς τον Θεό σήκωνε από αυτόν το βάρος της».

Εν τω μεταξύ, συνδέθηκε με τον διάκονο Μάρκο ο οποίος, πλέον, τον διακονούσε λόγω της αρρώστιάς του και αργότερα έγινε ακόλουθος, υποτακτικός και διάκονός του. Ο μοναχός Μάρκος έκανε στον μοναχό Πορφύριο και μια άλλη μεγάλη εξυπηρέτηση την οποία ο ίδιος δεν μπορούσε να πραγματοποιήσει, λόγω της ασθένειάς του.

Ο θεσσαλονικιός μοναχός τον εφοδίασε με κατάλληλη εξουσιοδότηση και τον έστειλε στην Θεσσαλονίκη για να διαμοιράσει την περιουσία του με τους αδελφούς του που είχαν ενηλικιωθεί. Και, πράγματι, ο μοναχός Μάρκος το έκανε αυτό και μετέφερε στον μοναχό Πορφύριο ένα πολύ μεγάλο χρηματικό ποσό, αλλά και πολυτελή ρούχα και ασημικά.

 

Επιστροφή από την Θεσσαλονίκη και το όραμα που είδε ο άγιος Πορφύριος

Επιστρέφοντας, όμως, ο Μάρκος στα Ιεροσόλυμα έτυχε μιας αναπάντεχης υποδοχής από τον Άγιο Πορφύριο! Αντί, δηλαδή, να τον υποδεχτεί ο γνωστός ημιθανής και «σκεβρωμένος» από την αρρώστια μοναχός, αντιθέτως τον υποδέχτηκε ένας ευθυτενής και υγιέστατος άνθρωπος. Αυτό τον παραξένεψε και έμεινε να τον κοιτά με απορία και να αναρωτιέται τι συμβαίνει.

Μετά από αυτό ο μοναχός Πορφύριος του αποκάλυψε πως θεραπεύτηκε θαυματουργικά μετά από ένα πολύ συγκινητικό όραμα που είδε: Ο ίδιος ο Εσταυρωμένος Χριστός έδωσε εντολή στον ευγνώμονα ληστή να κατέβει από τον σταυρό του και να σώσει τον Μοναχό, δηλαδή τον Πορφύριο, όπως σώθηκε και ο ίδιος. Και ο ευγνώμων ληστής κατέβηκε από τον σταυρό, τον αγκάλιασε και άρχισε να τον φιλά! Μετά τον παρουσίασε στον Χριστό που κι αυτός κατέβηκε από τον δικό του σταυρό.

Ο Χριστός, τότε, του είπε:
«Πάρε αυτό το ξύλο και φύλαξέ το».

Και αφού πήρε το τίμιο ξύλο στα χέριά του ήλθε στα «σύγκαλά του από την έκσταση», αλλά και από την ασθένεια! Από τότε έγινε τελείως καλά!

Όσο για τον υλικό θησαυρό τον οποίο του μετέφερε ο μοναχός Μάρκος από την Θεσσαλονίκη, το μεγαλύτερο μέρος από τα ασημικά το έκανε ιερά σκεύη, τα πολυτελή ρούχα τα πούλησε και μαζί με τα υπόλοιπα χρήματα που του έφερε από την γενέτειρά του τα μοίρασε σε φτωχούς και σε φτωχά μοναστήρια!

Και όπως γράφει ο βιογράφος του, σε σύντομο χρονικό διάστημα δεν είχε τα αναγκαία για την καθημερινή του διατροφή. Για τον λόγο αυτό άρχισε να ασκεί το επάγγελμα του βυρσοδέψη-υποδηματοποιού. Απέρριψε, μάλιστα, την πρόσκληση του Μάρκου να συγκατοικήσουν ο οποίος ως καλλιγράφος έβγαζε αρκετά λεφτά.

 

Ο μοναχός Πορφύριος εκλέγεται επίσκοπος Γάζας

Βεβαίως, η αρετή του αγίου δεν πέρασε απαρατήρητη και από το λοιπό εκκλησιαστικό σώμα και έτσι ο αρχιερέας των Αγίων Τόπων τον χειροτόνησε διάκονο και ιερέα και μάλιστα του ανέθεσε και την φύλαξη του Τιμίου Σταυρού. Έτσι, αποδείχθηκε πως ο Χριστός κυριολεκτούσε όταν του έδωσε το Τίμιο Ξύλο και του είπε να το φυλάξει! Πως, δηλαδή, θα του το εμπιστευόταν!

Το επόμενο στάδιο της ζωής του αγίου Πορφυρίου αφορά την εκλογή και την χειροτονία του ως Επισκόπου Γάζας. Πράγμα που στην αρχή ενόχλησε τον άγιο, αλλά και αυτήν την φορά ενισχύθηκε από τον Χριστό με ένα νέο συγκινητικό όραμα ο οποίος μεταξύ άλλων του είπε: «θέλω να σε νυμφεύσω με γυναίκα ταπεινή, όμως με καλούς τρόπους, και συ παίρνοντάς την, να την στολίσεις για να ξεχάσει την παλαιά της φτώχεια».

Οι χριστιανοί της Γάζας ήταν μια πολύ μικρή κοινότητα πιστών, ενώ σ’ αυτήν άκμαζε η αρχαία ελληνική θρησκεία.

Από την πρώτη στιγμή οι εθνικοί της Γάζας έδειξαν την δυσφορία τους για την εκλογή και την τοποθέτησή του αγίου στην πόλη τους στην οποία υπήρχαν αρκετοί ναοί αφιερωμένοι στην δική τους λατρεία. Ο πιο επίσημος απ’ όλους ήταν το Μαρνείο.

Έτσι, η υποδοχή που δέχτηκε στην Γάζα ο Επίσκοπος Πορφύριος ήταν ιδιαίτερα εχθρική, αφού έβαλαν ποικίλα φυσικά εμπόδια και οδοφράγματα για να αποτρέψουν την είσοδό του στην πόλη. Όταν τα κατάφερε και μπήκε σ’ αυτήν τον υποδέχτηκε η μικρή κοινότητα των πιστών.

 

Ο Χριστός εμψυχώνει τον άγιο

Και πάλιν, όμως, ο Χριστός τον προετοίμασε για την δύσκολη αποστολή του, και του υποσχέθηκε συγχρόνως πως τελικά θα του παραχωρηθούν τα πάντα και μάλιστα από εκεί που δεν το περιμένει!

Έτσι, όταν για αρκετό καιρό συνέβη να πλήξει την περιοχή μεγάλη ανομβρία και οι εθνικοί τον κατηγορούσαν ότι η παρουσία του στην πόλη έφερε αυτήν την θεομηνία, συνέβη κάτι με το οποίο κάποιοι από τους ειδωλολάτρες βεβαιώθηκαν για την αλήθεια της πίστης του Αγίου Πορφυρίου. Γιατί οι εθνικοί προσεύχονταν και ικέτευαν τους θεούς τους για μια εβδομάδα να βρέξει και τίποτε δεν κατάφεραν. Ακολούθως και μετά από κατάλληλη προετοιμασία νηστεία, προσευχές, ικεσίες, λιτανεία και δεήσεις εκ μέρους του αγίου και των πιστών της Γάζας, ήλθε αμέσως η πολυπόθητη βροχή και τότε κάποιοι από τους γαζαίους ειδωλολάτρες ενώθηκαν αμέσως με τους χριστιανούς.

Η ποικίλη, όμως, εχθρική στάση εναντίον του επισκόπου Πορφυρίου και των πιστών χριστιανών συνεχίστηκε με ποικίλες επιθέσεις, συμπλοκές και ξυλοδαρμούς εναντίον τους, και έτσι ο άγιος άρχισε να αναρωτέται πώς θα έπρεπε να τους αντιμετωπίσει και να προστατεύσει τους χριστιανούς στους οποίους οι ειδωλολάτρες δεν τους αναγνώριζαν κανένα πολιτικό δικαίωμα στην πόλη τους.

 

Αποστολή του διακόνου Μάρκου στην Κωνσταντινούπολη

Για τον λόγο αυτό, ο Άγιος Πορφύριος έστειλε στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρκο, τον οποίο εν τω μεταξύ είχε χειροτονήσει διάκονο, για να ζητήσει από τον αυτοκράτορα Αρκάδιο να κλείσει τους ειδωλολατρικούς ναούς. Ο επίσκοπος εφοδίασε με επιστολή τον διάκονό του η οποία απευθυνόταν προς τον αρχιεπίσκοπο Κωνσταντινουπόλεως άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο με αίτημα να τους συμπαρασταθεί.

Ένα άλλο γνωστό πρόσωπο το οποίο συνέβαλε θετικά στην υποστήριξη του αιτήματος του Επισκόπου Μάρκου ήταν ο Ευτρόπιος ο οποίος βρισκόταν στο παλάτι πλάι στον αυτοκράτορα Αρκάδιο. (Η σχέση του Ευτροπίου με τον άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο πέρασε από διάφορες φάσεις, εξού και οι γνωστοί λόγοι που έγραψε με τίτλον, «Εις Ευτρόπιον…».

Και πράγματι μετά από λίγες μέρες ο διάκονος Μάρκος έλαβε το «Θείον Γράμμα», δηλαδή την διαταγή από τον αυτοκράτορα να κλείσουν όλοι οι ειδωλολατρικοί ναοί της Γάζας. Παρ’ όλα αυτά η δωροδοκία υπερίσχυσε του αυτοκρατορικού διατάγματος, αφού ο κρατικός απεσταλμένος δωροδοκήθηκε με πάρα πολλά χρήματα και έτσι επέτρεψε την σιωπηρή λειτουργία του Μαρνείου.

Οπότε ουσιαστικά τίποτε δεν άλλαξε για την χριστιανική μειονότητα της Γάζας η οποία δεχόταν ασφυκτικές πιέσεις και τα μέλη της ήταν σαφώς πολίτες δεύτερης κατηγορίας.

 

Ο άγιος Πορφύριος επισκέπτεται μαζί με τον επίσκοπο Καισαρείας την Βασιλεύουσα και το παλάτι

Οπότε, μια δεύτερη αποστολή στην Κωνσταντινούπολη θεωρήθηκε απαραίτητη και μάλιστα αυτήν την φορά από τον ίδιο τον άγιο Πορφύριο και τον «προϊστάμενό» του άγιο Καισαρείας. Μόνο που αυτήν την φορά η σχέση του αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου με το παλάτι δεν ήταν καθόλου καλή, λόγω της γνωστής υπόθεσης του σφετερισμού του κτήματος της χήρας από την βασίλισσα Ευδοξία. Παρ’ όλα αυτά ο άγιος βρήκε τον τρόπο και τους έφερε σε επαφή με το παλάτι και ιδιαίτερα με την Αυγούστα Ευδοξία μέσω του Αμαντίου.

Και πάλιν, λοιπόν, απέδωσε η επίσκεψη στην Βασιλεύουσα! Η βασίλισσα αγάπησε τον άγιο Επίσκοπο της Γάζας και ο Αρκάδιος παρ’ όλες τις αρχικές του επιφυλάξεις, για φορολογικούς λόγους, διέταξε το κλείσιμο του Μαρνείου.

Η επιστροφή του αγίου στην Γάζα ήταν θριαμβευτική, αφού και μόνον με το πέρασμα του συμβόλου του σταυρού δίπλα από το άγαλμα της Αφροδίτης έγινε κομμάτια. Κάτι που δεν πέρασε απαρατήρητο από πολλούς εθνικούς οι οποίοι και αυτοί ενώθηκαν με τους χριστιανούς.

Ακολούθησε, βεβαίως, η καταστροφή των ειδωλολατρικών ναών και εν συνεχεία η εδραίωση της χριστιανικής πίστης στην Γάζα. Ο Επίσκοπος της Άγιος Πορφύριος συνέχισε να την διακονεί με σύνεση, διάκριση, αγιότητα και βεβαίως, με ιδιαίτερη φιλανθρωπική δράση προς τους φτωχούς και τους ξένους. Ενώ, η θαυματουργική του δεινότητα συνέχισε να εντυπωσιάζει τους εθνικούς και να τους βοηθά να εγκαταλείπουν την άγονη και μάταιη πίστη τους.

 

Οι εθνικοί δολοφονούν πιστούς και λεηλατούν το επισκοπείο

Παρ’ όλα αυτά, οι ειδωλολάτρες διατηρούσαν ακόμη τον πολιτικό έλεγχο της πόλης μέσω του βουλευτηρίου, δηλαδή της τοπικής βουλής, στο οποίο δεν επέτρεπαν στους πιστούς χριστιανούς να γίνουν μέλη του, ακόμη και αν οι πιστοί αυτοί ήταν πρώην εκλεκτοί και διαπρεπείς εθνικοί.

Έτσι, σε μια κτηματική διαφορά εκκλησιαστικών και του προέδρου του βουλευτηρίου ακολούθησε οχλαγωγία και δολοφονία επτά χριστιανών και κακοποίηση πολλών άλλων, όπως και επίθεση εναντίον του επισκοπείου και του Αγίου Πορφυρίου. Ο άγιος διασώθηκε φεύγοντας από ταράτσα σε ταράτσα, αλλά την πλήρωσε το επισκοπείο του το οποίο λεηλατήθηκε.

Ο θεσσαλονικιός άγιος εδραίωσε την εκκλησία των Γαζαίων τόσο με την πίστη, την αρετή, την αγάπη και την φιλανθρωπία του, όσο και με το θαυματουργικό του χάρισμα το οποίο αποδείκνυε την αληθινή και ζωντανή πίστη που αντιπροσώπευε ως επίσκοπος της Γάζας.

Κοιμήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου του 420.

Μένει μόνον να ευχηθούμε να μεσιτεύσει ο άγιος, ώστε να ειρηνεύσει για πάντα η περιοχή της πόλης και επισκοπής του!

 

Η έκδοση Μάρκου Διακόνου, «Βίος Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης»

Όσο για τον συγγραφέα Διάκονο Μάρκο θα πρέπει να πούμε πως μας χάρισε ένα έξοχο βίο με ωραιότατες περιγραφές της εποχής και των ποικίλων συνθηκών που επικρατούσαν και πως ο βίος αυτός ήταν το καλύτερο «καλλιγραφικό» του έργο!

Ιδιαίτερες ευχαριστίες στον μεταφραστή του βιβλίου Μάρκου Διακόνου, «Βίος Αγίου Πορφυρίου Επισκόπου Γάζης» (εκδόσεις Ζήτρος), μοναχό Πορφύριο Σιμωνοπετρίτη -κατά την περίοδο της έκδοσης του βιβλίου- και νυν ιερομόναχο Πορφύριο Προδρομίτη, ηγούμενο Σκήτης Προδρόμου Βεροίας. Το βιβλίο προλογίζουν ο αρχιμανδρίτης Ελισαίος, ηγούμενος της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Αγίου Όρους και ο καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας Βασίλης Κατσαρός του πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ο βίος συμπληρώνεται με πλήθος σχολίων που φωτίζουν ιδιαίτερα το κείμενο και την εποχή, με ευρετήριο, βιβλιογραφία, χρονολόγιο καθώς και το επίμετρο που έγραψε ο π. Πορφύριος με τίτλο: «Ο Βίος του Αγίου Πορφυρίου στη Νεοελληνική λογοτεχνία. Το παράδειγμα του Θεσσαλονικέως Νίκου-Γαβριήλ Πεντζίκη».

Στ.Κ.