Blog

Άγιος Νικάνορας ο θαυματουργός, Από την Θεσσαλονίκη στην Μεταμόρφωση της Ζάβορδας προστάτης Δυτικής Μακεδονίας

Η μνήμη του τιμάται στις 7 Αυγούστου

(1491 – 1549).

Ο Θεσσαλονικιός άγιος Νικάνορας είναι πιο γνωστός στην Δυτική Μακεδονία παρά στην γενέθλια του πόλη. Παρ’ όλα αυτά ο βίος και η πολιτεία περιέχει στοιχεία μιας πολύ μεγάλης αγίας προσωπικότητας η οποία ξεπερνά οποιαδήποτε τοπικά όρια.  

Πρόκειται για έναν νηπτικό και θαυματουργό άγιο και συνάμα και έναν ιεραπόστολο. Μεγάλη είναι και η προσφορά της μονής που ίδρυσε στην ευρύτερη περιοχή. 

Ο άγιος ήταν παιδί εύπορης οικογένειας της Θεσσαλονίκης η οποία αξιώθηκε την γέννησή του μετά από πολλές προσευχές, νηστείες και αγαθοεργίες.

Όταν έγινε 20 χρονών, και οι γονείς του είχαν ήδη κοιμηθεί, χάρισε την πατρική περιουσία και έγινε μοναχός. Η μητέρα του πριν κοιμηθεί είχε κανονίσει να τον παντρέψει με μία κοπέλα της τάξης του.

Λίγο μετά χειροτονήθηκε διάκονος και ιερέας από τον μητροπολίτη Θεσσαλονίκης και έμεινε στην πόλη μέχρι την ηλικία των 27 ετών.

Τότε, όμως, έλαβε την θεία εντολή: 

«Νικάνορ, έξελθε εκ της γης σου και εκ της συγγενείας σου, και πορεύου εις το του Καλλιστράτου όρος και αγωνίζου εκεί καλώς· εγώ δε θα είμαι μετά σου ίνα σε διαφυλάττω πάσας τας ημέρας της ζωής σου, και ποιήσω ακουστόν το όνομά σου και σε δοξάσω εις πάντας τους αιώνας».

(Η Μονή του Καλλιστράτου στο Βέρμιον όρος των Γρεβενών καταστράφηκε από τους Βούλγαρους το 740).

Έτσι ο άγιος Νικάνωρ βγήκε στον πηγαιμό για την κορυφή του όρους του Καλλίστρατου των Γρεβενών, έχοντας και ο ίδιος καλή στράτα και ιδιαίτερα ευλογημένη κατά την πορεία και ανάβαση αυτή. Εκεί όπου τον περίμενε η Μεταμόρφωση…

Ήταν μια πορεία και μια ανάβαση προς το δικό του Θαβώρ το οποίο θα γινόταν και τόπος μεταμόρφωσης για πολλούς άλλους, όπως και ένας φάρος που θα εξέπεμπε πνευματικό φως για όλη την περιοχή. Την Δυτική Μακεδονία. Βεβαίως, αυτά τα φώτα δεν φέγγουν μόνον τοπικά και το αντιφέγγισμα τους δεν εμποδίζεται  από κανένα φυσικό εμπόδιο.

Εν τω μεταξύ απ’ όλα τα μέρη που περνούσε ο άγιος «από κάστρον εις κάστρον και από χωρίον εις χωρίον» εκτελούσε έργο ιεραποστολικό στηρίζοντας τους χριστιανούς τα δύσκολα εκείνα χρόνια μετά την άλωση της Θεσσαλονίκης το 1430 και της Κωνσταντινούπολης το 1453. Όταν, δηλαδή, το βαθύ σκοτάδι της τουρκοκρατίας άρχισε να σκεπάζει την Ρωμανία, την πάλαι ποτέ Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το γνωστό μας Βυζάντιο. 

Ο Άγιος Νικάνορας στερέωνε, μάλιστα, τους πιστούς και με την τέλεση θαυματουργικών ιάσεων. Και, βεβαίως, για να αποφύγει τις τιμές για τα θαυμαστά σημεία τα οποία τελούσε, προχωρούσε χωρίς να κοιτά πίσω του, μέχρι που έφτασε εκεί που είχε εντολή να πάει. 

Όταν έφτασε εκεί ασκήτεψε σε μια σπηλιά που βρισκόταν σε δυσπρόσιτο μέρος στις υπώρειες του όρους του Καλλιστράτου, κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα, κτίζοντας και ένα εκκλησάκι προς τιμή του Αγίου Γεωργίου το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα.

Στο ασκητήριο του Αγίου Γεωργίου δέχτηκε και την θεία  αποκάλυψη για την ανεύρεση εικόνας της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην κορυφή του όρους του Καλλιστράτου. 

Μετά την εύρεση της εικόνας ανεγέρθηκε στο ίδιο μέρος ναός της Μεταμορφώσεως και στην συνέχεια μοναστηριακό συγκρότημα. Η οσιακή ζωή του Αγίου Νικάνορα προσέλκυσε αρκετούς μοναχούς στο μοναστήρι. Τα κατοπινά χρόνια, όπως αναφέρει ο καθηγητής Συμεών Πασχαλίδης απετέλεσε: «κέντρο πνευματικής ακτινοβολίας στο δυτικομακεδονικό χώρο, ενώ κατά τους επόμενους αιώνες η μονή του οσίου Νικάνορος επρόκειτο να προσφέρει πολύτιμες υπηρεσίες τόσο στην εκπαιδευτική κίνηση όσο και στην εθνική αφύπνιση των υπόδουλων ελληνικών πληθυσμών της περιοχής».

Ο άγιος Νικάνορας δεν φρόντισε μόνο για την πνευματική στήριξη των ανθρώπων της περιοχής, αλλά τους βοήθησε και τους συνέδραμε και στην καθημερινή τους ζωή. 

Όπως αναφέρει ο πολιτικός επιστήμόνας Κωνσταντίνος Χολέβας σε άρθρο του: «Ο Όσιος Νικάνωρ τιμάται ως προστάτης ολόκληρης της Δυτικής Μακεδονίας. Έσωσε ανθρώπους και κοπάδια ζώων από επιδημίες, επιζωοτίες [επιδημίες σε ζώα] και λοιμούς. Πολλές θεραπευτικές επεμβάσεις του καταγράφει η τοπική παράδοση, ιδίως υπέρ των παιδιών που ασθενούσαν». 

Και όπως συμπληρώνει: «Ναοί του υπάρχουν στα Σέρβια Κοζάνης, στην πόλη της Κοζάνης, στην Καστοριά (νεόδμητος και περικαλλής), στην Εράτυρα Βοΐου (παλαιός ενοριακός και τώρα προσκυνηματικός), ενώ στη Μητρόπολη Κονίτσης υπάρχει χωριό με το όνομά του».

Ο εκ Θεσσαλονίκης άγιος και το μοναστήρι του βοήθησαν να κρατηθεί η πατρογονική πίστη των ανθρώπων στην Δυτική Μακεδονία και η πίστη αυτή κράτησε ζωντανή και την ελληνική φλόγα στις καρδιές των ανθρώπων. Ενώ η θερμή αγάπη του αγίου ήταν ποικιλοτρόπως αρωγός και στην ευμετάβλητη ζωή τους τα δύσκολα από πάσης απόψεως χρόνια!

Να έχουμε την ευχή και την ευλογία του!

Χρόνια πολλά!  

Κείμενο: Στ. Κ.

Πληροφορίες

Από το βιβλίο το «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης», τόμος β’, του Κέντρου Αγιολογικών Μελετών Θεσσαλονίκης, της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, έκδοση Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης.

Από τον «Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας», μήνας Αύγουστος, τόμος 8ος.

Το άρθρο του  κ. Κωνσταντίνου Χολέβα ο «Όσιος Νικάνωρ και η επιβίωση του Ελληνισμού» μπορείτε να το διαβάσετε εδώ: https://konstantinosholevas.gr/o-osios-nikanwr-kai-h-epiviwsi-tou-ellhnismou/