Blog

Άγιος Ιωσήφ Στουδίτης, αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, υμνογράφος

Τιμάται στις 14/15 Ιουλίου

Ο Άγιος Ιωσήφ ήταν μικρότερος αδελφός του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτη και γεννήθηκε το 762.

Ο πατέρας του λεγόταν Φωτεινός και η μητέρα τους ήταν αδελφή του ιερομονάχου Πλάτωνος, του θεμελιωτή της μονής των Συμβόλων στη Βιθυνία, αλλά και άλλων μονών. Διακρίθηκε ως «μοναστικός ηγέτης γεμάτος σοφία και αρετή».

Ο ιερομόναχος Πλάτωνας μαζί με τον ανιψιό του Άγιο Θεόδωρο Στουδίτη συνεργάστηκαν λόγω των εκτάκτων πολιτικών και εκκλησιαστικών καταστάσεων που προέκυψαν.

Όταν επί Λέοντος Δ’ σταμάτησε ο διωγμός αυτών που τιμούσαν τις εικόνες, επέστρεψε ο Πλάτων στην Κωνσταντινούπολη, ο οποίος ήταν εξόριστος ανάμεσα σε ένα πλήθος μοναχών.

Από τότε όλη η οικογένεια του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτη και του Αγίου Ιωσήφ του Υμνογράφου εγκατέλειψε τα εγκόσμια.

Η μητέρα μαζί με την κόρη μόνασαν σε μοναστήρι της Βασιλεύουσας και ο πατέρας με τα τρία αγόρια πήγαν στο κτήμα τους στο χωριό Σακκουδίων της Βιθυνίας, το οποίο μετέτρεψαν σε μοναστήρι.

Πνευματικός καθοδηγητής τους ήταν ο ιερομόναχος Πλάτων. Αργότερα επικεφαλής της μονής που αναδείχθηκε σε σπουδαίο μοναστικό κέντρο ανέλαβε ο Άγιος Θεόδωρος.

Η μονή διαλύθηκε κατά τη διάρκεια της έριδας για το γάμο του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Στ’ με την αυλική Θεοδότη που ήταν εξαδέλφη των Αγίων Θεοδώρου και Ιωσήφ.

Κατά τη διάρκεια της αναταραχής αυτής οι Άγιοι εξορίστηκαν στη Θεσσαλονίκη (795), όπου και φυλακίστηκαν. Οι δύο αδελφοί επέστρεψαν στη Μονή Σακκουδίωνος μετά την ανάληψη της εξουσίας από τη μητέρα του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Ειρήνη.

Λόγω, όμως, των αραβικών επιδρομών οι μοναχοί της μονής κατέφυγαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου εγκαταστάθηκαν στην εγκαταλελειμμένη Μονή Στουδίου που τους παραχωρήθηκε.

Ο Ιωσήφ εκλέχθηκε αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης στα τέλη του 806 (ίσως στις αρχές του 807) και παρέμεινε για λίγο καιρό στον επισκοπικό της θρόνο, γιατί οι δύο αδελφοί καταδικάστηκαν σε νέα εξορία, λόγω της υπόθεσης του γάμου του Κωνσταντίνου Στ’.

Ο Ιωσήφ αφέθηκε ελεύθερος μετά την άνοδο στον θρόνο του Μιχαήλ Ραγκαβέ (811), αλλά δεν είναι βέβαιο αν επέστρεψε στη Θεσσαλονίκη.

Κατά τη νέα περίοδο της εικονομαχίας με τον αυτοκράτορα Λέοντα Ε’, ο Ιωσήφ αποκλείστηκε στον Όλυμπο της Βιθυνίας και απελευθερώθηκε το 820 μετά τον θάνατο του αυτοκράτορα.

Παρ’ όλα αυτά δεν του επιτράπηκε να πάει ούτε στην Κωνσταντινούπολη ούτε στη Θεσσαλονίκη.

Εκοιμήθη το 832.

Το γραπτό του έργο περιλαμβάνει εκλεκτές σε ύφος και περιεχόμενο ομιλίες. Μεταξύ αυτών είναι και οι λόγοι του «Εἰς Ἅγιον Δημήτριον» και «Εἰς Ἅγιον Νέστορα», οι οποίοι εκφωνήθηκαν στη Θεσσαλονίκη.

Ιδιαίτερα επίσης σημαντικό είναι το υμνογραφικό του έργο.

Κείμενο: Στ. Κ.