Blog

Άγιος Φιλόθεος Κόκκινος, Ένας σχεδόν αγνοημένος μεγάλος Θεσσαλονικιός άγιος με μεγάλη οικουμενική προσφορά στην Ορθοδοξία!

Ο Θεσσαλονικιός άγιος Φιλόθεος Κόκκινος (1300-1379), ο οποίος διετέλεσε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως σε δύο περιόδους, είναι ευρέως γνωστός για δύο σημαντικά αγιολογικά κείμενα. Του «δασκάλου και συνεργάτη του»1 αγίου Γρηγορίου του Παλαμά και του αγίου Σάββα του Βατοπαιδινού του διά Χριστόν σαλού που και με αυτόν ανέπτυξε στενή πνευματική φιλία και σύνδεσμο.

Εντούτοις, ο βίος και η πολιτεία του αγίου Φιλοθέου μοιάζει να «κρύβεται» πίσω από αυτά τα γνωστά βιβλία, ή μας τον φανερώνουν κάπως, αφού ο δικός του άγιος βίος και πολιτεία δεν είναι καταχωρημένος ούτε στον «Συναξαριστή» του αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτη ούτε και στον «Μεγάλο Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας». Δεν θα τον βρείτε, επίσης, στο «Μηναίο Οκτωβρίου» και την ενδεκάτη Οκτωβρίου, την ημέρα, δηλαδή, της γιορτής του.

Καταφύγαμε και στον «Συναξαριστή του Τριωδίου», αφού τιμάται και την Ε’ Κυριακή των Νηστειών, όπως αναφέρει ο Μοναχός Μωυσής2, αλλά και πάλιν δεν υπάρχει αντίστοιχη αναφορά, όπως και στον ίδιο τόμο του Τριωδίου και το «Συναξάριον» της Ε’ Κυριακής! Όντως παράδοξο!

Θα πρέπει να επισημάνουμε πως όλα αυτά συμβαίνουν, παρόλο που αναγνωρίστηκε πολύ νωρίς η αγιότητά του! Αυτή, όπως φαίνεται, λησμονήθηκε μέσα στο διάβα του χρόνου, ενώ χάθηκε και η Ακολουθία που γράφτηκε γι’ αυτόν, αλλά και η ίδια η ημερομηνία της γιορτής του! Έτσι θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς πως δεν ήταν και τόσο σημαντικός ο βίος και η πολιτεία του… (Νέα Ακολουθία γράφτηκε μόλις στα τέλη του 18ου αιώνα μαζί με εκτενή βίο).

Το τι συνέβη ίσως κανένας δεν μπορεί να μας το ερμηνεύσει επακριβώς. Όσο για το περί τίνος πρόκειται αντιγράφω από την παρουσίαση του Παναγιώτη Χρήστου στο «Αγιολόγιο της Θεσσαλονίκης»: «Ο Φιλόθεος Κόκκινος είναι για τον ησυχασμό το εκκλησιαστικό αντίγραφο του αυτοκράτορος Ιωάννη Καντακουζηνού, διότι, όπως εκείνος τον είχε επιβάλει πολιτικώς, αυτός τον επέβαλε εκκλησιαστικώς.»!

Μάλιστα!

Αυτό και μόνον είναι αρκετό για να καταλάβουμε ή να υποψιαστούμε πολλά περί του μεγάλου αυτού αγίου και εκκλησιαστικού ανδρός! Όπως, φυσικά, πολλά λέει, και ο πνευματικός του σύνδεσμος με τους μεγάλους αγίους Γρηγόριο Παλαμά και Σάββα τον Βατοπαιδινό τον διά Χριστόν σαλό, που προαναφέραμε!

Και αν η αγιότητά του αποτελεί το ύψος του βίου και της πολιτείας του, και η μεσότητα η μεγάλη και πολυποίκιλη προσφορά στην Εκκλησία, ας δούμε και το… βάθος του βίου του, δηλαδή από πού ξεκίνησε.

Ο κατά κόσμον Φωκάς Κόκκινος καταγόταν από φτωχή οικογένεια και η μητέρα του ήταν εβραϊκής καταγωγής, όπως αναφέρει ο Μοναχός Μωυσής. Επίσης, μαθαίνουμε και από τις δύο πηγές που προαναφέραμε πως σπούδασε φιλολογία κοντά στον δάσκαλο Θωμά Μάγιστρο του οποίου υπήρξε και υπηρέτης!

Ναι! καλά διαβάσατε υπηρέτης! Προφανώς για να πληρώνει τα δίδακτρά του!

Όπως καταλαβαίνετε, ο φτωχός μαθητής, ασκήθηκε πλάι στον δάσκαλό του σε μια ιδιόρρυθμη ασκητική υπακοή του βίου, πράγμα που, όπως φαίνεται τον βοήθησε και στην αντίστοιχη μοναχική υπακοή. Με τον τρόπο αυτό ανήλθε ταπεινά και την ευρύτερη κλίμακα των αρετών!

Και για να τονίσουμε την αντίθεση ανάμεσα στο «βάθος» και το ύψος του βίου και της πολιτείας του Αγίου Φιλοθέου παραθέτουμε την πρόταση με την οποία ο μακαριστός Μοναχός, π. Μωυσής αρχίζει το κείμενό του:

«Πρόκειται για έναν από τους επιφανέστερους και πολυγραφότερους αρχιερείς της Εκκλησίας μας κι έναν από τους μεγαλύτερους οικουμενικούς πατριάρχες».

Κατά συνέπεια είναι κρίμα να μην τον γνωρίζουμε και περισσότερο να μην τον τιμούμε όσο του αξίζει!

Περισσότερα για τον μεγάλο Θεσσαλονικιό άγιο μπορείτε να διαβάσετε στον πιο κάτω σύνδεσμο: «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης» Άγιος Φιλόθεος Κόκκινος:

http://www.imth.gr/default.aspx?lang=el-GR&loc=1&&page=147&saintid=143

1). Παναγιώτης Χρήστου στο «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης» του Κέντρου Αγιολογικών Μελετών Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, τόμος β’, έκδοση Ιεράς Μονής Αγία Θεοδώρας, Θεσσαλονίκη 1997.

2). Μοναχού Μωυσέως Αγιορείτη, ο «Άγιος Φιλόθεος ο Κόκκινος» από το «Βατοπαιδινό Συναξάρι», έκδοση Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος, 2007

Στ.Κ.