Blog

Άγιος Ευστάθιος αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, «Ο σεμνός Θεσσαλονίκης, ο πολυπροσκύνητος»!

Η ποιμαντορία του Αγίου Ευσταθίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (β’ μέρος)

 

Από το βιβλίο του Ι.Μ. Χατζηφώτη, «Από το Βυζάντιο στο Νέο Εληνισμό» (εκδόσεις Κάδμος), κεφάλαιο, «Ευστάθιος Θεσσαλονίκης ο Κατάφλωρος, Σχολιαστής και διδάσκαλος Ομήρου, Πινδάρου κ./ά. αρχαίων συγγραφέων στην Πατριαρχική Ακαδημία τον 12ο αι.

Συνέχεια από εδώ: https://agiatheodora.gr/agios-efstathios-archiepiskopos-thessalonikis-i-poimantoria-tou-stin-thessaloniki-meros-a/

Αντιλαμβάνεται αμέσως κανείς ότι ο Άγιος Ευστάθιος ήταν μια σπουδαία πνευματική προσωπικότητα, ένας ακέραιος και ολοκληρωμένος χαρακτήρας, ένας επίσκοπος με βαθειά συναίσθηση των καθηκόντων του, πράγμα που του στοίχισε εκείνη την περιπέτεια στα τέλη του βίου του, που ευτυχώς τελείωσε γρήγορα. 

«Η δραστηριότητα αυτή του Ευσταθίου, παρατηρεί ο Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Βακάρος, ήταν φυσικό να προσελκύσει τον σεβασμό και την αγάπη της πλειοψηφίας του ποιμνίου του, για τον οποίο ήταν, όπως ο ίδιος λέει, “ο σεμνός Θεσσαλονίκης, ο πολυπροσκύνητος”. Όμως ο έλεγχός του κατά των παρεκκλίσεων λαϊκών και μοναχών, ο οποίος ήταν πολύ αυστηρός, μερικές φορές δηκτικός και άλλες φορές “κοσμικώτερος”, άναπτε εναντίον του το τρομερό μίσος των θιγομένων, οι οποίοι τον κατηγορούσαν δημόσια και επιβουλεύονταν τη ζωή του. Ο Ευστάθιος μπροστά στις εχθρικές αντιθέσεις δεν υποχώρησε. Δηλώνει απερίφραστα ότι δεν θα σταματήσει την κριτική, την οποία θεωρεί κύριο σκοπό της αποστολής του ως διδασκάλου, και για την οποία έχει ευθύνη απέναντι του Θεού».

Έτσι, όταν οι Νορμανδοί το 1185 πολιορκούν και καταλαμβάνουν τη Θεσσαλονίκη, ο Άγιος Ευστάθιος βρίσκεται στο πλευρό των κατοίκων, τους καθοδηγεί και υποκαθιστά την έλλειψη άξιου πολιτικού ηγέτη, πληρώνει με την αιχμαλωσία του την ενεργό και πολύπλευρη συμμετοχή του στην αντίσταση εναντίον τους. 

Όπως συνέβη και το 1191 με μόνη την εμφάνισή του μπροστά στον Αυτοκράτορα Ισαάκιο Άγγελο (1185-1195), που μόλις είχε νικήσει τους Βουλγάρους, και τον συνάντησε στη Φιλιππούπολη, όπου μάλιστα μίλησε το Πάσχα παρουσία του, έτσι και ο κόμης Αλδουίνος τον άφησε ελεύθερο διαπιστώνοντας ότι ήταν πτωχότατος αντίθετα προς τους ισχυρισμούς του πειρατή Σίφαντου, άνδρες του οποίου τον είχαν συλλάβει, που ζητούσε 4.000 χρυσά νομίσματα με τον ισχυρισμό ότι ο Αρχιεπίσκοπος είχε έσοδα τον χρόνο 10.000 χρυσά νομίσματα.

Για το τραγικό γεγονός, την άλωση της Θεσσαλονίκης από τους Νορμανδούς, ο έγκριτος Βυζαντινολόγος Georg Ostrogorsky σημειώνει: 

«Στις 15 Αυγούστου 1185 ο νορμανδικός στόλος έπλευσε στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης. Έτσι άρχισε η πολιορκία από ξηρά και θάλασσα. Η άμυνα της πόλεως ήταν αδύνατη, ο ανεφοδιασμός της ανεπαρκής, ο διοικητής της Δαυίδ Κομνηνός αποδείχτηκε ανίκανος, ενώ η στρατιωτική ενίσχυση από την Κωνσταντινούπολη έφθασε καθυστερημένη. Στις 24 Αυγούστου η δεύτερη πόλη της αυτοκρατορίας έπεσε στα χέρια των Νορμαδών».

Για τις βαναυσότητες που διέπραξαν οι κατακτητές και που δεν διέφεραν σε τίποτε από εκείνες των Οθωμανών, όταν πήραν την Πόλη, θα κάνουμε λόγο παρακάτω. Ο Άγιος Ευστάθιος κατέγραψε όλα όσα συνέβησαν στις δέκα ημέρες της πολιορκίας στο έργο του «Αλωσις Θεσσαλονίκης». Ο Βασίλιεφ, που το μνημονεύει, θεωρεί το ύφος του «μάλλον ρητορικό».

Η πόλη απελευθερώνεται στις 7 Νοεμβρίου 1185 από τον στρατηγό Αλέξανδρο Βρανά κι ο Αρχιεπίσκοπος Ευστάθιος, που είχε φροντίσει, ώστε να σταματήσουν οι καταστροφές των ναών και να μην τοποθετηθούν Λατίνοι κληρικοί, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην ανόρθωσή της. 

Όπως γράφει ο Νικήτας Χωνιάτης εξαιτίας των δηώσεων που υπέστησαν οι ναοί: «Μεταξύ ημών και εκείνων (των Λατίνων) ήνοιξε απύθμενον χάσμα εχθρότητος· δεν ημπορούμε πλέον να ενώσωμε τας ψυχάς μας και διαφωνούμε απολύτως μεταξύ μας, αν και διατηρούμε τας εξωτερικάς μας σχέσεις».

Επιμέλεια: Στ.Κ.