Blog

Πρωτ. Ιωάννης Ρωμανίδης: Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος Έλληνες αντιπρόσωποι Λατίνων εις Σλαύους έναντι Φράγκων*

Πρωτοπρ. Ιωάννου Σάββα Ρωμανίδου Καθηγητού του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος Έλληνες αντιπρόσωποι Λατίνων εις Σλαύους έναντι Φράγκων*

Παναγιώτατε, Μακαριώτατε, Μακαριώτατοι, Σεβασμιώτατοι,

Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί.

Κατά τα μέσα του 9ου αιώνος ο Πατριάρχης και ο Αυτοκράτωρ της Κωνσταντινουπόλεως, εν συνεργασία μετά των τότε Ορθοδόξων Παπών της Πρεσβυτέρας Ρώμης ητοίμαζον μετά μεγάλης επιμελείας ιεραποστολικόν επιτελείον διά την εκχριστιάνισιν των Σλαύων κατά το ορθόδοξον δόγμα, 

Ήδη δε ειργάζοντο Φράγκοι ιεραπόστολοι διά τον ίδιον σκοπόν. Χρήζει προσοχής το γεγονός ότι οι κατά την σεπτήν πανήγυριν ταύτην εορταζόμενοι εκ Θεσσαλονίκης αυτάδελφοι και εν τω πανσέπτω ναώ τούτω λατρεύοντες Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος απεστάλησαν εις τους εντός της φραγκικής κυριαρχίας και επιρροής Σλαύους.

Τω 794 οι Φράγκοι κατεδίκασαν την Ζ’ Οικουμενικήν Σύνοδον. Παρά τας διαμαρτυρίας του Πάπα Ρώμης και του Πατριάρχου Ιεροσολύμων τω 808 οι Φράγκοι ανεκήρυξαν τω 809 εις δόγμα την κακόδοξον προσθήκην του Filioque εις το σύμβολον της πίστεως. 

Ο τότε Πάπας της Ρώμης Λέων Γ’ απήντησεν διά της χαράξεως του συμβόλου άνευ της προσθήκης επί δύο αργυρών πλακών εν τω ναώ του Αγίου Πέτρου μετά της επιγραφής·

«ταύτα Λέων έθηκα δι’ αγάπην και φύλαξιν της ορθοδόξου πίστεως».

Διά της καταδίκης της Ζ’ Οικ. Συνόδου και διά της δογματοποιήσεως του Filioque, παρά τας διαμαρτυρίας του Πάπα Ρώμης και του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων, ο φράγκος ηγεμών Κάρολος ο γνωστός εις την Δύσιν ως Μέγας εκήρυξεν την δογματικήν υπεροχήν των Φράγκων έναντι των Λατίνων και Ελλήνων και τον δογματικόν πόλεμον ίνα χρησιμεύση η φραγκική ορθοδοξία διά την εκτόπισαν της δήθεν πλάνης ή οπισθοδρομικής θεολογίας των ελληνολατίνων και διά την εδραίωσιν και μονιμοποίησιν της φραγκικής επεκτεινομένης κυριαρχίας, η οποία ήδη συμπεριελάμβανε μεγάλα τμήματα της σημερινής Γαλλίας, Ελβετίας, Γερμανίας, Αυστρίας και της προ ολίγου κατακτηθείσης βορείου και μέσης Ιταλίας.

Η Εκκλησία της Πρεσβυτέρας Ρώμης διά της Ιεράς Συνόδου αυτής είχε την άμεσον δικαιοδοσίαν επί της Λατινικής μέσης Ιταλίας και μέρους της ελληνικής κάτω Ιταλίας. Όμως η λατινική μέση Ιταλία, συμπεριλαμβανομένης της Ρώμης, απεσπάσθη από την Κωνσταντινούπολιν και περιήλθεν εις τους Φράγκους, ενώ η ελληνική κάτω Ιταλία παρέμεινε πολιτικώς και εκκλησιαστικώς εις την Κωνσταντινούπολιν. 

Κατά τους χρόνους της αποστολής των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου η κυριαρχία των Φράγκων επί της μέσης Ιταλίας είχε κάπως χαλαρωθή.

Ενώ οι τότε Ορθόδοξοι Πάπαι επέτρεπον την εν τη λατρεία χρήσιν άλλων γλωσσών, οι Φράγκοι επέμενον εις την λατινικήν γλώσσαν ως μέσον κυριαρχίας και αφομοιώσεως των υπ’ αυτών καταχτηθέντων λαών και ενώσεως των χριστιανών υπό την δικαιοδοσίαν αυτών.

Ενώπιον του φραγκογερμανικού τούτου κινδύνου οι Έλληνες εκινήθησαν δραστηρίως διά την διάσωσιν της εν τη Δύσει Ορθοδοξίας και της εθνικής ελευθερίας των Λατίνων και Σλαύων, ως και διά την εξασφάλισιν των ελληνικών επαρχιών της αυτοκρατορίας εις την κάτω Ιταλίαν, αι οποίαι συνώρευον τώρα μετά του εν Ιταλία φραγκικού κράτους.

Διά τους λόγους αυτούς ως και διά την ορθήν κατήχησιν και στερέωσιν των Σλαύων εν τη αληθεί ευσεβεία του Χριστού απεφασίσθη η χρήσις της σλαυικής γλώσσης και του Ορθοδόξου συμβόλου της πίστεως, η αντικατάστασις του φραγκικού συμβόλου με το Ορθόδοξον εις τους ήδη υπό των Φράγκων βαπτισθέντας, και επί πλέον απεφασίσθη αι νέαι υπό των εορταζομένων ιδρυθείσαι εκκλησίαι να υπάγωνται εις την Πρεσβυτέραν Ρώμην.

Μετά τας πρώτας επιτυχίας των οι Απόστολοι των Σλαύων επεσκέφθησαν τον Πάπαν Αδριανόν τον Β’, ο οποίος ενέκρινε το έργον αυτών υπέρ της σλαυικής γλώσσης και εναντίον του φραγκικού Filioque.

Κατά την επίσκεψιν ταύτην εξεδήμησε προς Κύριον ο Άγιος Κύριλλος καρείς μοναχός. Ο Άγιος Μεθόδιος εχειροτονήθη επίσκοπος και εγκατεστάθη υπό του Πάπα ως Αρχιεπίσκοπος Σιρμίου εν Παννονία, η οποία ευρίσκετο πολιτικώς εντός της κυριαρχίας των Φράγκων και εκκλησιαστικώς εντός της γερμανικής μητροπόλεως Σαλτσβούργου της Βαυαρίας.

Οι Βαυαροί συνέλαβον τον Άγιον Μεθόδιον, τον εδίκασαν, τον καθήρεσαν και τον εφυλάκισαν. Έπειτα από δύο και ήμισυ έτη τη επεμβάσει του Πάπα Ιωάννου του Η’ απελύθη και εγκατεστάθη εις Μοραβίαν, όπου ειργάσθη μέχρι της προς Κύριον εκδημίας αυτού περί το 885.

Κατά την διάρκειαν της εν Μοραβία ποιμαντορίας του Αγίου Μεθοδίου οι Φραγκογερμανοί ενήργουν διά τον αφανισμόν του έργου των Ελλήνων ιεραποστόλων. Έτυχον δε ούτοι της υποστηρίξεως του υποτελούς Πάπα Στεφάνου του Ε’ ο οποίος ανεγνώρισε τα αιτήματα της εν Μοραβία φιλογερμανικής μερίδος και ανέδειξε τον αρχηγόν αυτής εις διάδοχον του Αγίου Μεθοδίου. 

Ο νέος αρχιεπίσκοπος απηγόρεσε την σλαυικήν γλώσσαν εν τη λατρεία και επέβαλεν το φραγκικόν σύμβολον. Ούτως ο άμεσος σκοπός της αποστολής των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου απέτυχε.

Οι κυριώτεροι συνεργάται και μαθηταί του Αγίου Μεθοδίου εξωρίσθησαν και κατέφυγον εις Βουλγαρίαν. Άλλοι πωληθέντες και εν Βενετία αγορασθέντες εστάλησαν εις Κωνστινούπολιν και εκείθεν εις Βουλγαρίαν. Ούτω μετεφέρθη το έργον των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου εις τους ελευθέρους Σλαύους με αποτέλεσμα την συν τω χρόνω κατά το ορθόδοξον δόγμα εκχριστιάνισιν του μεγαλυτέρου μέρους του σλαυικού κόσμου.

Συνεχίζεται

*  Ομιλία γενομένη τη 11η Μαίου 1971 εις τον ι. ναόν Αγίου Δημητρίου εν Θεσσαλονίκη κατά την διορθόδοξον Θ. Λειτουργίαν επί τη μνήμη των αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου.

Από το περιοδικό «Γρηγόριος ο Παλαμάς» της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, έτος ΝΔ’, Ιούλιος – Αύγουστος 1971,τεύχος 624,

Επιμέλεια: Στ.Κ.