Blog

Όσιος Μακάριος Μακρής, Η συμβολή του στον διάλογο της Ορθοδόξου Εκκλησίας με τους Ρωμαιοκαθολικούς

Ο Όσιος Μακάριος Μακρής τιμάται στις 8 Ιανουαρίου.

 

Ο εκ Θεσσαλονίκης Άγιος Μακάριος Μακρής, βατοπαιδινός μοναχός και μετέπειτα ηγούμενος της Μονής Παντοκράτορος της Κωνσταντινούπολης στάλθηκε στη Ρώμη ως επικεφαλής τριμελούς αντιπροσωπείας για να συζητήσει με τον πάπα Μαρτίνο τον Ε’ (1431) για το θέμα του σχίσματος μεταξύ των Χριστιανών της Δύσης και της Ανατολής.

Η αποστολή του αυτή ήταν ιδιαίτερα πετυχημένη.

Η ξαφνική ασθένειά του ήταν απαγορευτική για τη συμμετοχή του σε μια δεύτερη αποστολή στη Ρώμη που αφορούσε το θέμα της ρύθμισης του τόπου πιθανής πραγματοποίησης οικουμενικής συνόδου . 

Γύρω από το θέμα αυτό ανθολογήσαμε δύο αποσπάματα από ευρύτερα κείμενα για τον Άγιο Μακάριο Μακρή (1383-1431) που έγραψαν ο μοναχός Μωυσής και ο καθηγητής Συμεών Πασχαλίδης.

Γράφει ο αγιορείτης μοναχός π. Μωυσής:

Η παραμονή του στην Κωνσταντινούπολη τον έκανε να δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα σοβαρά εκκλησιαστικά ζητήματα, που διαδραματίζονταν στις ημέρες του και δημιουργούσαν δύσκολα προβλήματα. Η ανάμειξή του σε αυτά βοήθησε στην επίλυσή τους. Πρωταγωνίστησε στην τοπική σύνοδο των ετών 1426-1429, όπου διέπρεψε με τη θεολογική του κατάρτιση και ευφράδεια. 

Μετά τη σύνοδο αυτή, στάλθηκε στη Ρώμη ως επικεφαλής τριμελούς πρεσβείας, προς τον πάπα Μαρτίνο τον Ε’ (1431). Εκεί με γνώση και θάρρος υπερασπίσθηκε κατά τρόπο υποδειγματικο τα δόγματα και κατέθεσε τις θεολογικές θέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας επί όλων των θεμάτων που διατηρούσαν το σχίσμα μεταξύ Ανατολής και Δύσης. 

Η φιλενωτική στάση του Μακαρίου ήταν επί στέρεων βάσεων, μιλώντας για επιστροφή στην ακαινοτόμητη Εκκλησία των πρώτων αιώνων. 

Σε αυτή τη βάση στηρίζεται και μία επιστολή, που έλαβε ο άγιος Μακάριος από τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης το 1423. Ο Μακάριος επιθυμούσε να πραγματοποιηθεί Οικουμενική Σύνοδος για την επίλυση του σχίσματος. Δεν πρόλαβε. Ασθένησε σοβαρά από πυρετό και δεν κατάφερε να ηγηθεί μιας νέας πρεσβείας στη Δύση. 

«Βατοπαιδινό συναξάρι», έκδοση Ιεράς Μεγίστης Μονής Βατοπαιδίου, Άγιον Όρος 2007.

Ο καθηγητής Συμεών Πασχαλίδης αναφέρει:

Ιδιαίτερη σπουδή επέδειξε και στα σοβαρά εκκλησιαστικά προβλήματα της εποχής του, διαδραματίζοντας πρωταγωνιστικό ρόλο. Συμμετείχε ενεργά και διακρίθηκε κατά την τοπική σύνοδο που συγκροτήθηκε μεταξύ των ετών 1426 και 1429 στην Κωνσταντινούπολη, μετά την επίσκεψη πρεσβείας «εκ του ρηγάτου της Βοεμίας ζητήσεων είνεκα των αγίων εικόνων περί και τινων άλλων ήκιστα δυναμένων παροφθήναι».

Περί τα τέλη του 1429 ο Μακάριος στάλθηκε ως επικεφαλής τριμελούς πρεσβείας στον πάπα Μαρτίνο Ε’ στη Ρώμη. Η πρεσβεία αυτή μαρτυρείται τόσο από το βιογράφο του όσο και από τους ιστορικούς Σφραντζή και Συρόπουλο και τα αποτελέσματα της υπήρξαν σύμφωνα με τον βιογράφο του θεαματικά, αφού ο Μακάριος «προς τον Ρώμης πρεσβεύεται πρόεδρον υπέρ της των Εκκλησιών ενώσεως… και τούτον λόγοις του Πνεύματος πείσας, ώστε σύνοδον οικουμενικήν συγκροτηθήναι». 

Ωστόσο, δεν πρέπει να θεωρηθεί πως διακατεχόταν από φιλενωτικά αισθήματα, όπως διαφαίνεται και από όσα γράφει γι’ αυτόν ο φίλος του Γεώργιος Σφραντζής, υπεραμυνόμενος του ορθοδόξου φρονήματός του: «Ο παρ’ οφθαλμώ μεν πατριαρχικώ υπερηφάνω και απλήστω και αγροική καρδία αιρετικός, παρά δε οφθαλμώ παντοκρατορικώ ακοιμήτω και αληθεία δικαζούση ορθόδοξος».

Στις παραγράφους μάλιστα 77-104 ο ανώνυμος εγκωμιαστής του παραθέτει το κείμενο μίας διαλέξεώς του προς τον πάπαν και τους περί αυτόν, όπου υπερασπίζεται τα δόγματα της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Πρόκειται για ένα κείμενο διαλογικής μορφής στο οποίο ο Μακάριος απαντά στις ενστάσεις των λατίνων θεολόγων και αναλύει τις θεολογικές θέσεις της Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως για όλα τα φλέγοντα δογματικά ζητήματα της εποχής του.

Για το πρόβλημα της Ενώσεως των Εκκλησιών σώζεται και μια επιστολή του αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης προς τον Μακάριο, που στάλθηκε τον Σεπτέμβριο του 1423.

Ο Μακάριος Μακρής επρόκειτο να συμμετάσχει και σε μία ακόμη πρεσβεία -την τέταρτη κατά σειρά αυτής της περιόδου-, αλλά τη σχεδιαζόμενη αποστολή του, που αφορούσε στη ρύθμιση του τόπου όπου θα συγκαλούνταν μία πιθανή οικουμενική σύνοδος, απέτρεψε η αιφνίδια ασθένειά του, που τον ανάγκασε να μεταβεί σ’ ένα από τα Πριγκηπόννησα, κατά πάσα πιθανότητα στη Χάλκη. 

Από το συλλογικό έργο το «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης», τόμος β’, του Κέντρου Αγιολογικών Μελετών της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης. Έκδοση Ιεράς Μονής Θεοδώρας.

Επιμέλεια: Στ.Κ.