Blog

Ιερομάρτυρας Μελέτιος Κίτρους τοποτηρητής Θεσσαλονίκης, Μαρτύρησε στην αγορά της Θεσσαλονίκης

† 21.7.1821

Κείμενο Συμεών Πασχαλίδης

Ο επίσκοπος Κίτρους Μελέτιος αρχιεράτευσε στην πλησιόχωρη και υποκείμενη στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης πρωτόθρονη Επισκοπή Κίτρους μεταξύ των ετών 1812-1821. 

Γνωρίζουμε πως το επώνυμό του ήταν Κυριακός και πως αδελφός του ήταν ο επίσκοπος Σαντορίνης Ζαχαρίας († 16.11. 1842).

Για την επισκοπική του δραστηριότητα αντλούμε πληροφορίες από σημειώσεις που υπάρχουν σε εκκλησιαστικά βιβλία ναών της επαρχίας του, σχετικές με ανακαινίσεις ναών (Αγ. Δημητρίου Κολινδρού) ή χειροτονίες κληρικών. 

Το ετος 1819 ορίσθηκε από τον μετέπειτα εθνομάρτυρα μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Ιωσήφ Αντωνόπουλο (βλ. λήμμα) τοποτηρητής της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, λόγω της αναχωρήσεως του Ιωσήφ για την Κωνσταντινούπολη, για να συμμετάσχει ως συνοδικό μέλος στην Πατριαρχική Σύνοδο.

Ο Μελέτιος υπέστη μαρτυρικό θάνατο στη Θεσσαλονίκη, στις 21 Ιουλίου του 1821, όπως πληροφορούμαστε από μία έκθεση του Ολλανδικού Προξενείου, και όχι στις 18 Μαΐου, όπως είχε υποστηριχθεί αρχικά. 

Μαρτύρησε στο Καπάνι (αλευραγορά), στο κέντρο της πόλεως, μαζί με τους Θεσσαλονικείς προύχοντες Μπαλάνο και Μενεξέ και άλλους. 

Το μαρτύριό του μνημονεύεται και από το Δοσίθεο Κασταμονίτη στο έργο του Νέον υπόμνημα των νεοφανών ιερομαρτύρων των νυν λαμψάντων αγιορειτών οσίων πατέρων κατά την επανάστασιν της Ελλάδος υπό των Οθωμανών θανατωθέντων, που σώζεται αυτόγραφο στον κώδικα αρ. 107 της μονής Κασταμονίτου: “..όταν και τον άγιον Κύτρους Μακάριον Επίτροπον του αγίου Θεσσαλονίκης εθανάτωσαν. Τον άρχοντα Μπαλάνον. Τον άρχοντα Μενεξέν και άλλους ουκ ολίγους”. 

Το όνομα Μακάριος αντί του ορθού Μελέτιος οφείλεται σε εσφαλμένη πληροφόρηση του συγγραφέως Δοσιθέου Κασταμονίτη, αφού άλλωστε την περίοδο αυτή δεν μνημονεύεται κανένας επίσκοπος Κίτρους με το όνομα Μακάριος, αλλά και δεν γνωρίζουμε άλλο επίσκοπο Κίτρους, τοποτηρητή της Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Για το μαρτύριο του επισκόπου Μελετίου, καθώς και όλων εκείνων που υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους κατά τους χρόνους της Επαναστάσεως του 1821, ο Δοσίθεος τονίζει ότι “και οι νυν θανατωθέντες υπό των Τούρκων κατά την επανάστασιν της Ελλάδος, άγιοι εισι βεβαιότατα”, και αιτιολογεί αυτή τη θέση του ως εξής: 

“Διότι ηγωνίσθησαν υπέρ πίστεως Χριστού οι μακάριοι, και ούτως εις τας τιμωρίας αυτάς εκοιμήθησαν…”.

[…]

Από το βιβλίο το «Αγιολόγιον της Θεσσαλονίκης», τόμος β’, του Κέντρου Αγιολογικών Μελετών Θεσσαλονίκης της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης, έκδοση Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας Θεσσαλονίκης.

Επιμέλεια: Στ.Κ.