Blog

Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Δεληδήμος: Τόπος καταγωγής και χρόνος γεννήσεως του Οσίου Δαυίδ του εν Θεσσαλονίκη

Αρχιμανδρίτης Ειρηναίος- Ευάγγελος Δεληδήμος

Ο Όσιος Δαυίδ ο εν Θεσσαλονίκη

Από το βιβλίο του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος, η «Επανακομιδή των ιερών λειψάνων του Οσίου Δαυίδ εις την Θεσσαλονίκην (17 Ιουλίου 1978)». Έκδοση Ιερού Ναού Αγίου Δημητρίου, Θεσσαλονίκη 1979.

Τόπος καταγωγής και χρόνος γεννήσεως του Οσίου Δαυίδ

Ο ανώνυμος βιογράφος ουδέν λέγει περί της πατρίδος του Οσίου. Όμως ο Θεσσαλονικεύς Παλλάδιος επληροφόρησε τον Ιωάννην Μόσχον ότι ο Δαυίδ ήτο «τω γένει Μεσοποταμηνός» και ότι εις την Θεσσαλονίκην μετά του αββά Δαυίδ ήλθεν και άλλος μοναχός ονόματι Αδολάς και αυτός Μεσοποταμηνός»[*]. 

Ο χαρακτηρισμός «Μεσοποταμηνός» προφανώς δεν αναφέρεται εις όλην την έκτασιν μεταξύ των ποταμών Τίγρητος και Ευφράτου1, αλλ᾽ εις το βόρειον μόνον τμήμα αυτής, διηρημένον από της εποχής του Σεπτιμίου Σευήρου εις δύο ρωμαϊκάς επαρχίας, την Μεσοποταμίαν με πρωτεύουσαν την Άμιδαν (σήμερον Diyarbekir) και την Οσροηνήν με πρωτεύουσαν την Έδεσσαν (σήμερον Urfah). 

Η περιοχή αυτή μετά της γειτονικής Βορείου Συρίας απετέλουν μίαν εκ των κυρίων εστιών του χριστιανικού μοναχισμού, όπως ήσαν και η Αίγυπτος και η Παλαιστίνη. Τον χαρακτήρα αυτόν διατηρεί μέχρι σήμερον, ως μοναστικόν κέντρον της Συριακής Εκκλησίας. 

Η ορεινή περιοχή μεταξύ Αμίδης και Νισίβεως καλεί ται Tur Abdin, όρος των ασκητών, λόγω των πολλών μοναστηρίων. Εξ άλλου δυτικώς του Ευφράτου τα μεγαλειώδη ερείπια του Qalat Siman διαλαλούν την δόξαν του περιφήμου ασκητού Συμεών του Στυλίτου (389 – 459). 

Τον στύλον επί του οποίου ησκήτευσεν ο Άγιος Συμεών ασφαλώς επεσκέφθη ο ημέτερος Δαυίδ ότε ανεχώρησεν εκ Μεσοποταμίας κατευθυνόμενος προς την Θεσσαλονίκην. 

Προφανώς το παράδειγμα του Συμεών ωδήγησε τον Δαυίδ και τον Αδολάν εις τον νέον τρόπον ασκήσεως επί δένδρου ή εντός κοιλώματος του κορμού δένδρου. Ο τύπος του «Στυλίτου» προητοίμασε τον τύπον του «Δενδρίτου».

Διατί ο Δαυίδ και ο Αδολάς εγκατέλειψαν την Μεσοποταμίαν και τα ασκητήριά της; Πιθανώς λόγω των συνεχών επιδρομών των Περσών, οι οποίοι υπό τους βασιλείς της δυναστείας των Σασσανιδών ελεηλάτουν τας ανατολικάς εκείνας επαρχίας της αυτοκρατορίας.

Ως προς τον χρόνον της γεννήσεως του Οσίου Δαυίδ ουδεμίαν έχομεν πληροφορίαν. Ο θάνατός του όμως τοποθετείται μεταξύ των ετών 535 και 541. Κατά τον Παλλάδιον ο Δαυίδ «εποίησεν εν τω εγκλειστηρίω περί τα εβδομήκοντα έτη». 

Κατά τον βιογράφον η άσκησις του Οσίου κατανέμεται εις τρεις περιόδους κατ’ αρχάς ησκήτευσεν εντός της μονής των αγίων Θεοδώρου και Μερκουρίου, εντός της πόλεως· κατόπιν έμεινεν επί τριετίαν επί δένδρου αμυγδαλής πλησίον του ναού της μονής2 και τέλος ενεκλεί σθη εις κελλίον (το «εγκλειστήριον» του Παλλαδίου), το οποίον ευρίσκετο έξω των τειχών, κατά την μαρτυρίαν του Παλλαδίου. 

Ως προκύπτει εκ των στοιχείων του Βίου, η τρίτη περίοδος είναι αδύνατον να διήρκεσεν εβδομήκοντα έτη, διότι ήρχισεν επί αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης Δωροθέου, όπωσδήποτε μετά το 497, και ετελείωσε προ του 541. 

Κατά ταύτα τα εβδομήκοντα έτη καλύπτουν την όλην άσκησιν του Οσίου Δαυίδ, ο οποίος κατά συνέπειαν εισήλθεν εις την μονήν του μεταξύ των ετών 465 και 470. Εάν τούτο έπραξεν εις νεαράν ηλικίαν, πρέπει να τοποθετήσωμεν τον χρόνον γεννήσεως του περί το 450.

[*] «Βίος και πολιτεία του οσίου πατρός ημών Δαυίδ του εν τη Θεοσώστω πόλει Θεσσαλονίκη».

1. Η μέση και νότιος Μεσοποταμία, λόγω της περσικής κυριαρχίας, αλλά και της μεταξύ των χριστιανών κατοίκων επικρατήσεως της νεστοριανικής αιρέσεως, δεν είχε πλέον τότε πολλήν επικοινωνίαν μετά των χριστιανών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.

2. Ο Παλλάδιος ουδέν είχεν είπει περί της τριετούς ασκήσεως του Οσίου επί της αμυγδαλής. Τούτο ωδήγησε τον Η. Delehaye (Les Saints stylites, Bruxelles- Paris 1923, 6. CLXXVI) εις την γνώμην ότι ο Όσιος Δαυίδ δεν υπήρξε εδενδρίτης». αλλ’ ότι βραδτερον εγένετο σύγχυσις μεταξύ αυτού και του Αδολά, του ασκήσαντος εντός κοιλώματος κορμού πλατάνου πλησίον της Θεσσαλονίκης. Η γνώμη όμως αύτη, όχι μόνον απορρίπτει τελείως την αξιοπιστίαν του βιογράφου, η οποία επιβεβαιούται εις πλείστας όσας άλλας χαρακτηριστικάς λεπτομερείας του Βίου, αλλά και απαιτεί, πλην της συγχύσεως μεταξύ Δαυίδ και Αδολά, μίαν ανεξήγητον μεταφοράν εκ πυθμένος πλατάνου έξωθεν της Θεσσαλονίκης εις κλάδους αμυγδαλής εντός της πόλεως.

Επιμέλεια: Στ.Κ.