Blog

Άγιος Ευστάθιος Θεσσαλονίκης: Ο «του βίου λαμπτήρ, του λόγου πυρσός και της ιερωσύνης ήλιος»!

Ευστάθιος Θεσσαλονίκης: Ο Ιεράρχης και Άγιος

του Μ. Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Βακάρου, δρος Θεολογίας

Συνέχεια από εδώ: https://agiatheodora.gr/m-protopresvyteros-dimitrios-vakaros-i-agiotita-tou-archiepiskopou-thessalonikis-efstathiou/?preview_id=10535&preview_nonce=1fc8656241&post_format=standard&_thumbnail_id=10543&preview=true

Στην καταστρωθείσα δε Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη στον Ιερό Κώδικα της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας μεταξύ άλλων αναφέρονται:

«… η Μετριότης ημών μετά των περί ημάς Ιερωτάτων Μητροπολιτών και υπερτίμων, των εν Αγίω Πνεύματι αγαπητών ημίν αδελφών και συλλειτουργών, προς την θεάρεστον πολιτείαν και τας πράξεις και τα κατορθώματα του ενθέου τούτου ποιμένος της των Θεσσαλονικέων Εκκλησίας, άμα τε Πατρός και Διδασκάλου εν συγγραφαίς και λόγοις συμπάσης της Ορθοδόξου Εκκλησίας, απιδόντες έγνωμεν [μελετήσαντες γνωρίσαμε], συνωδά [σύμφωνα] τοις προ ημών θείοις Πατράσι, τω κοινώ της Αγιωτάτης ημών Ορθοδόξου Εκκλησίας έθει [έθος] και τη παραδόσει κατακολουθούντες, την προσήκουσαν [αρμόζουσα] τοις θείοις ανδράσιν απονείμαι αυτώ τιμήν.

Διό και θεσπίζομεν Συνοδικώς και διοριζόμεθα και εν Αγίω διακελευόμεθα Πνεύματι [Γι’ αυτό, και θεσπίζουμε Συνοδικά και ορίζουμε, και διακελευόμαστε (παραγγέλνουμε, εντέλλουμε) εν Αγίω Πνεύματι] όπως από του νυν και εις το εξής και εις αιώνα τον άπαντα ο αοίδιμος Ιεράρχης Ευστάθιος ο Θεσσαλονίκης συναριθμήται τοις οσίοις και αγίοις της Εκκλησίας ανδράσιν, ετησίοις ιεροτελεστίαις [ιερές ακολουθίες] τιμώμενος και ύμνοις εγκωμίων γεραιρόμενος [τιμώμενος] τη κ’ [20] Σεπτεμβρίου εκάστου έτους».

Η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος με την Εγκύκλιο 247/11 – 10 – 1988 προς τους Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας της Εκκλησίας της Ελλάδος τους γνώρισε την «συναρίθμησιν τοις Αγίοις της Εκκλησίας του Οσίου πατρός Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης» και τους παρακάλεσε με εγκύκλιό τους να αναγγείλουν «τω ευσεβεί Κλήρω και τω Χριστεπωνύμω λαώ της Θεοσώστου παροικίας» τους την συναρίθμηση «υπό της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, εις την χορείαν των Αγίων της Εκκλησίας ανδρών, του Οσίου Πατρός ημών, Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης», και να προτρέψουν τους πιστούς «ίνα κατά την επέτειον της μνήμης αυτού κατακλύζωσι τους Ιερούς Ναούς, αναπέμποντες δεήσεις προς τον Υψιστον, επικαλούμενοι άμα την πρεσβείαν αυτού προς αγιασμόν ψυχής τε και σώματος».

Με το αριθ. πρωτ. 330524-10-88 έγγραφο και «Συνοδική Αποφάσει, ληφθείση εν τη Συνεδρία της 7-9-1988» ο Μακαριώτατος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Σεραφείμ έστειλε προς τον Παναγιώτατο Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Παντελεήμονα Β΄ την με αριθμ. πρωτ. 50710-6-1988 Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη «της εν Κωνσταντινουπόλει Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, περί της εις Αγιον της Εκκλησίας ανακηρύξεως Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης», για να την καταθέσει ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης στο Ιστορικό αρχείο της Μητροπόλεώς του.

Παράλληλα ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Παντελεήμων Β΄ έδωσε εντολή στη Γυναικεία Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Πανοράματος της Ιεράς Μητροπόλεώς του και οι ασχολούμενες με την αγιογραφία αδελφές ιστόρησαν την σεπτήν εικόνα του Αγίου Ευσταθίου, την οποίαν και όλοι έχουμε ενώπιόν μας.

Τέλος, εζήτησε από τον Πανοσιολογιώτατο Μοναχό π. Γεράσιμο Μικραγιαννανίτη Μ. Υμνογράφο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας τη σύνταξη σχετικής «ακολουθίας», η οποία και πραγματοποιήθηκε. Την δαπάνη της συντάξεως και της εκτυπώσεως σε καλλιτεχνική «φυλλάδα» ανέλαβε η Ιερά Μονή Αγίας Θεοδώρας της Ιεράς Μητροπόλεως Θεσσαλονίκης.

Επίλογος

Με τα όσα παραπάνω αναφέραμε ασφαλώς πολύ λίγα είπαμε για το σεπτό πρόσωπο του ιεράρχη της Θεσσαλονίκης αγίου Ευσταθίου, ο οποίος περιγράφεται «ως έχων πρόσωπον σεμνόν και σχήμα εύσχημον, ως αυτοσεμνότητος άγαλμα, ως μόνω τω φαίνεσθαι σωφρονίζων τους ορώντας, ως νόμος έμψυχος αρετής και προς αρετήν προτρέπων ου μόνον φθεγγόμενος, αλλά και μόνον βλεπόμενος». 

Από τους συγχρόνους του αποκαλείται «ανθρώπων σοφώτατος».

Ο Μιχαήλ Χωνιάτης τον ονομάζει «βασιλέα των λόγων, πατέρα της λογιότητος και καθηγητήν σοφόν».

Ο δε Νικήτας Χωνιάτης τον χαρακτηρίζει «πολύν και μέγαν εν λόγοις».

Όταν έφθασε στο ύψος της αρχιερωσύνης, έλαμψε ως φωστήρ σε όλη την οικουμένη: «εις εν αρχιερεύσιν, εις εν σοφοίς ο Θεσσαλονίκης παρά πάσιν ανεκηρύττετο» γράφει στην Μονωδία του Ευστάθιος Μαλάκης. 

Από όλες τις αρετές οι οποίες κοσμούσαν τον Ευστάθιον, η ταπεινοφροσύνη του ανδρός ήταν πράγματι η αξιολογώτερη: «ούτε γαρ το περί της σοφίας, ούτε το της συνέσεως υπερβάλλον, το του βίου φιλόσοφον, ούτ’ άλλο τι των κατορθωμάτων ουδέν εις το τύφου βάραθρον αυτόν απεκρήμνισεν… αλλ’ ην υψηλός μεν τοις έργοις, ταπεινός δε τω φρονήματι…». 

Δίκαια, λοιπόν, προ του θανάτου εμακαρίζετο και μετά θάνατον θρηνείται και για τις αρετές εξυμνείται. Πράγματι, όσο ζούσε στηλίτευε τις κοινωνικές αδικίες, τις φορολογικές ατασθαλίες και τις πιεστικές ενέργειες αδίκων αργυραμοιβών. Μεριμνούσε για τους πτωχούς και τους ταλαιπωρουμένους από τις ανάγκες του βίου μοιράζοντας τα υπάρχοντά του.

Συγκεφαλαιώνοντας το πλήθος των αρετών, οι οποίες κοσμούσαν τον Ευστάθιο, ο Ευθύμιος Μαλάκης γράφει: «Ω τι σου πρώτον αποκλαύσομαι, θειότατε αδελφέ, τι δε σου δακρύσω δεύτερον; το εμβριθές και φιλόσοφον, ή το κοινωνικόν και φιλάλληλον; το σώφρον της γλώττης, ή το γλυκύ τε και χαρίεν, την αρχιερατικήν ευκοσμίαν, ή την πολιτικήν επιφάνειαν;»

Ο Αδαμάντιος Κοραής «επαινών τον Ευστάθιον έγραψεν ότι το έθνος, όταν αναλάβη, χρεωστεί να του ανεγείρη εικόνας». 

Ο δε Φαίδων Κουκουλές υπεγράμμισε: «Τιμή δια την Θεσσαλονίκην και ευγνωμοσύνης άμα δείγμα θα ήτο, αν αυτή ανεστήλου την εικόνα ανδρός, όστις τόσον την ετίμησε και τόσα υπέρ αυτής έπραξε». 

Πράγματι η ώρα αυτή έφθασε. Ο Παναγιώτατος Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης κ. Παντελεήμων Β΄ κατά το σωτήριο έτος 1988 απέσβεσε το χρέος του έθνους και ιστόρησε την εικόνα του Αγίου Ιεράρχου και σοφωτάτου ανδρός. Ως ποιμήν και Ιεράρχης της Θεσσαλονίκης απέδωσε την οφειλομένη τιμή και ευγνωμοσύνη στον προκάτοχό του Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης Άγιο Ευστάθιο. 

Και με το Θεολογικό αυτό Συνέδριο «προς τιμήν του Αγίου Ευσταθίου», προβάλλει τον «κεκρυμένον τούτον θησαυρόν της Εκκλησίας, τον διδάσκαλον της ορθοδόξου πίστεως, τον σοφόν επιστήμονα, τον άνθρωπον της αρετής και της αγιότητος». 

Με την αναγραφή δε του ονόματος του Αγίου Ευσταθίου στο αγιολόγιο της κατά Ανατολάς Ορθοδόξου Εκκλησίας η μνήμη του θα τιμάται και θα γεραιρείται από τα πλήθη των πιστών μέχρι της συντελείας των αιώνων «ως του βίου λαμπτήρ, του λόγου πυρσός και της ιερωσύνης ήλιος». 

Από το βιβλίο της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, «Άγιος Ευστάθιος, Πρακτικά Θεολογικού συνεδρίου εις τιμήν και μνήμην του εν Αγίοις Πατρός ημών Ευσταθίου Αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (7-9 Νοεμβρίου 1988), Θεσσαλονίκη.

Επιμέλεια: Στ.Κ.