Αρχιεπίσκοπος Αναστάσιος: Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, Μια πορεία αλυσίδας δοκιμασιών, διλημμάτων και πόνου
Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος με τους μαθητές τους. Τοιχογραφία από τη Μονή του Αγίου Ναούμ, Σκόπια.
Άρσις σταυρού. Η μετέπειτα καρποφορία
Εάν προσέξωμεν τας λεπτομερείας της πορείας των δύο βυζαντινών ιεραποστόλων, θα διαπιστώσωμεν αλυσίδα δοκιμασιών, διλημμάτων και πόνου.
Εν πρώτοις, ως φαίνεται, ο Κωνσταντίνος (Κύριλλος) ήτο ασθενούς κράσεως και σωματικώς καταβεβλημένος, όταν ανέλαβε την ευθύνην της αποστολής1.
Εις το ιεραποστολικόν, εν συνεχεία, έργον πλήθος δυσκολιών και σκευωριών τους επίκραναν από τα πρώτα έτη. Και όταν μεν οι δύο αδελφοί ευρίσκοντο μαζί, η αντιμετώπισις των αντιξοοτήτων ήτο ευκολωτέρα.
Εις την Ρώμην όμως ήλθε το μέγα πλήγμα. Ο Κύριλλος, εξηντλημένος από την έντασιν την οποίαν είχε καταβάλει εις την ιεραποστολικήν προσπάθειαν, απέθανε την 4ην Φεβρουαρίου 869 εις τας αγκάλας του αδελφού του.
Η τελευταία θερμή παράκλησίς του προς τον Μεθόδιον ήτο να μην εγκαταλείψη το ιεραποστολικόν έργον, αναζητών την ησυχίαν της μονής2. Παρά τας πολλάς προσπαθείας του Μεθοδίου να μεταφέρη το σκήνωμα του αδελφού του εις Θεσσαλονίκην, ο Κύριλλος ετάφη, κατόπιν επεμβάσεως του Πάπα Αδριανού ΙΙ, εις τον ναόν τον ναόν του αγίου Κλήμεντος της Ρώμης.
Η απώλεια αυτή ήτο διά τον Μεθόδιον βαρυτάτη δοκιμασία.
Αι αντιξοότητες δε επύκνωσαν ευθύς. Υπό του Πάπα ωρίσθη Αρχιεπίσκοπος των Σλάβων με με τον τίτλον «Αρχιεπίσκοπος Σιρμίου» (αρχαίας Μητροπόλεως προς δυσμάς του Βελιγραδίου), η δυσαρέσκεια όμως των Φράγκων επισκόπων ωξύνθη και ενετάθησαν αι μηχανορραφίαι διά την εξόντωσιν του Έλληνος ιεραποστόλου.
Απηυθύνθησαν εις τον Λουδοβίκον τον Γερμανικόν διεκδικούντες τα δικαιώματά των. Η πτώσις του Ρατισλάβου κατόπιν επαναστάσεως του ανεψιού του Σβιατοπόλκου διηυκόλυνε την πραγματοποίησιν των σχεδίων των.
Ο Μεθόδιος, μόλις έφθασεν εις Παννονίαν, συνελήφθη και εις Σύνοδον προεδρευομένην υπό του Αρχιεπισκόπου Σαλτσβούργου κατεδικάσθη ως σφετεριστής ξένης ιδιοκτησίας. Αφού εκακοποιήθη, εφυλακίσθη εις μονήν του Μέλανος Δρυμού3.
Δύο και ήμισυ έτη έμεινε φυλακισμένος και μόλις τον Μάιον του 873 απηλευθερώθη και αποκατεστάθη εις το αξίωμά του, κατόπιν μεσολαβήσεως του νέου πάπα Ιωάννου Η’ (872-882) εις τον Λουδοβίκον τον Γερμανικόν και τους Βαυαρούς επισκόπους.
Η τέλεσις όμως της λατρείας εις την σλαβονικήν απηγορεύθη ρητώς. Μόνον το κήρυγμα επετρέπετο να γίνη εις την εντοπίαν γλώσσαν. Κατόπιν τούτου ο Μεθόδιος επέστρεψεν εις την Μοραβίαν, αλλ’ εντός ολίγου κατηγγέλθη υπό του Μοραβού ηγεμόνος Σβιατοπόλκου, ότι εξηκολούθει να χρησιμοποιή την σλαβονικήν.
Εχρειάσθη και πάλιν να ταξιδεύση ο Μεθόδιος εις την Ρώμην, διά να δώση εξηγήσεις και να πείση τους εκεί παράγοντας περί της ορθότητος της διαγωγής του. Ηκολουθήθη τακτική ανοχής υπό του Ιωάννου Η’, διά να απαγορευθή όμως οριστικώς η χρησιμοποίησις της σλαβονικής υπό των διαδόχων του.
Η Ρώμη παρά τους πρώτους ελιγμούς της, επανήλθεν εις την μονολιθικήν της αντίληψιν περί γλώσσης.
Το 885 ο άγιος Μεθόδιος απέθανεν εις την Μοραβίαν εν μέσω φοβερών αντιδράσεων και ραδιουργιών.
1. Ο βιογράφος του αναφέρει την εξής στιχομυθίαν με τον αυτοκράτορα: «Φιλόσοφε, γνωρίζω πως είσαι κουρασμένος, αλλά πρέπει να πας. Γιατί αυτό το έργο κανείς άλλος εκτός από σένα δεν μπορεί να το φέρη εις πέρας. Και ο Φιλόσοφος απήντησε: “Αν και είμαι άρρωστος και κουρασμένος, πηγαίνω μετά χαράς» (Zitije Konstantina Filosofa XIV).
2. «Κύτταξε, αδελφέ μου, του είπε, εμείς οι δυό είμαστε ένα ζευγάρι, που άνοιξε στη γη ένα αυλάκι εγώ τώρα λυγίζω στο χωράφι την μέρα μου την τέλειωσα. Εσύ πάλι αγαπάς πολύ το Όρος (εννοεί τον Όλυμπο, όπου εμόναζαν). Μην όμως εγκαταλείψης για χάρι του το αποστολικό σου έργο, γιατί ακόμη καλύτερα με τούτο θα σωθής». Zitije Melodija VII. Είναι ενδιαφέρον, ότι η λέξις supruga, την οποίαν το σλαβικόν πρω τότυπον χρησιμοποιεί διά την πρώτην εικόνα, αντιστοιχεί εις την ελληνικήν λέξιν «ομόζυγος». Οι ειδικοί φιλόλογοι βλέπουν εδώ την επίδρασιν του Γρηγορίου του Θεολόγου, ο οποίος την αγροτικήν αυτήν σκηνήν χρησιμοποιεί εις τον Επιτάφιον εις τον Μ. Βασίλειον (Λόγος ΜΓ΄. 42-Migne P.G. 36, 529). Ο Γρηγό ριος ήτο ιδιαιτέρως προσφιλής τέρως προσφιλής εις τον Κωνσταντίνον (Κύριλλον).
3. Ποίος ακριβώς εφυλάκισε τον Μεθόδιον καθώς και ο τόπος της φυλακίσεώς του δεν έχουν με βεβαιότητα εξακριβωθή. (182 V. Burr, Konflikt mit den bayerischen Bischöfen, ev Cyrillo Methodiana (Zur Frühgeschichte des Christen-tums bei den Slaven) εκδ. υπό Μ. Hellmann, R. Olesch, B. Stasiewski, F. Zagiba, Köln 1964, σ. 44.
Συνεχίζεται
Οι Άγιοι τιμώνται στις 11 Μαίου.
Από το τεύχος του μακαριστού Αναστασίου Γιαννουλάτου, Επισκόπου Ανδρούσης αργότερα αρχιεπισκόπου Αλβανίας, «Κύριλλος και Μεθόδιος, Δείκται πορείας», έκδοση της Ιεράς Μητρόπολης Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1980 (πρώτη έκδοση 1966).
Επιμέλεια: Στ.Κ.
No Comments
Sorry, the comment form is closed at this time.